Bitkiye dayalı ölçüm tekniklerinin ayçiçeği sulama zamanı planlamasında kullanım olanakları

Abstract

Bu çalışmada, Tekirdağ koşullarında farklı miktarda sulama uygulamalarının ayçiçeği bitkisinin su kullanımına, verim ve gelişme parametrelerine etkileri ile sulama uygulamaları açısından bitkiye dayalı ölçüm tekniklerinin kullanılabilirliği araştırılmıştır. Araştırmada, 7 gün sulama aralığında A sınıfı buharlaşma kabından ölçülen buharlaşma değerlerinin %0, 25, 50, 75, 100 ve 125'inin uygulandığı altı farklı sulama suyu uygulaması gerçekleştirilmiştir. Bitkiye dayalı ölçüm teknikleri olarak, yaprak alan indeksi, yaprak su potansiyeli, klorofil içeriği, stoma direnci, fotosentez hızı ve transpirasyon hızı ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın ilk yılında tüm deneme konularına 7 kez sulama uygulaması ile birlikte 67,0 ile 334,8 mm arasında, denemenin ikinci yılında ise 12 kez sulama uygulaması ile birlikte 133,7 ile 668,1 mm arasında sulama suyu uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, deneme konularında bitki büyüme mevsimi boyunca ölçülen bitki su tüketimi değerleri 2018 yılında 375,2 ile 655,0 mm, 2019 yılında ise 278,2 ile 801,3 mm arasında uygulanan sulama suyu miktarlarına bağlı olarak değişmiştir. Günlük bitki su tüketimi değerleri ise 2018 yılında 1,4 ile 8,6 mm/gün ve 2019 yılında 1,2 ile 11,3 mm/gün arasında değişmiştir. Deneme konularından elde edilen dane verimleri denemenin ilk yılında 272,88 kg/da ile 503,73 kg/da arasında, denemenin ikinci yılında ise 222,49 kg/da ile 518,61 kg/da arasında değişmiştir. Her iki yılda da deneme konularından elde edilen dane verimleri toprağa giren su miktarına (yağış + sulama) bağlı olarak değişmiştir. En yüksek ayçiçeği dane verimleri, açık su yüzeyi buharlaşma değerinin %125'inin uygulandığı deneme konusundan elde edilmiştir. Su kullanım randımanı (WUE) değerleri ise denemenin ilk yılında 0,68 ile 0,83 kg/m3, denemenin ikinci yılında ise 0,64 ile 0,80 kg/m3 arasında değişmiştir. Araştırma sonucunda, kısıtlı su kaynağı koşullarında A sınıfı buharlaşma kabından ölçülen buharlaşma değerlerinin %25 ve 50'sinin uygulandığı deneme konuları ön plana çıkmıştır. Bu koşullarda sulama uygulamaları için özellikle bitkinin çiçeklenme periyodunda yaprak alan indeksi değerinin 2,86-3,95 m2/m2, yaprak su potansiyel değerinin -13 ile -14 bar, klorofil içeriğinin 45-50, stoma direnci değerinin 35-70 mmol m-2 s-1, fotosentez hızı değerinin 25-30 mmol m-2 s-1 ve transpirasyon hızı değerinin 5-8 mmol H2O m-2 s-1 aralıklarında seçilmesi önerilmiştir.

In this study, effects of different amount of irrigation applications on water use, yield and yield parameters of sunflower plant in Tekirdağ conditions and usability of plant-based measurement techniques in irrigation applications were investigated. The six different irrigation water amounts with 7 days interval applied based on a ratio of Class A pan evaporation as 0, 25, 50, 75, 100 and 125% were created in the research. Leaf area index, leaf water potential, chlorophyll content, stomal resistance, photosynthesis rate and transpiration rate were measured as plant-based measurement techniques. In the first year of the study, irrigation water was applied to all experimental subjects between 67,0 and 334,8 mm with 7 irrigation applications and 133,7 to 668,1 mm with 12 irrigation applications in the second year of the experiment. As a result of the research, the evapotranspiration values measured in the experimental subjects during the plant growing season changed depending on the amount of irrigation water applied between 375,2 and 655,0 mm in 2018 and between 278,2 and 801,3 mm in 2019. Daily evapotranspiration values varied between 1,4 and 8,6 mm day-1 in 2018 and 1,2 and 11,3 mm day-1 in 2019. The sunflower seed yields obtained from the experiment subjects ranged between 272,88 kg da-1 and 503,73 kg da-1 in the first year of the experiment and 222,49 kg da-1 to 518,61 kg da-1 in the second year of the experiment. The seed yields obtained from treatments in both years changed depending on the amount of water entering the soil (precipitation + irrigation). The highest sunflower seed yields were obtained from the experiment where 125% of the evaporation value of open water surface was applied. Water use efficiency (WUE) values ranged between 0,68 and 0,83 kg m-3 in the first year of the experiment and between 0,64 and 0,80 kg m-3 in the second year of the experiment. As a result of the research, it can be suggested that 25 and 50% of the evaporation values measured from the class A pan evaporation is applied under limited water supply conditions. In the under limited water conditions, leaf area index value of 2,86-3,95 m2 m-2, leaf water potential value of -13 and -14 bar, chlorophyll content of 45-50, stomal resistance value of 35-70 mmol m-2 s-1, photosynthesis rate value of 25-30 mmol m-2 s-1 and transpiration rate of 5-8 mmol H2O m-2 s-1 can be used for irrigation applications especially in the flowering period of sunflower.