Konuşan Öznenin Kılıcı Rolü : Segolene Royal'in Nükleer Santraller Konusundaki Röportajı

Abstract

Politik söylemi diğer söylem türlerinden ayıran en önemli özellik, konuşucunun ikili konumudur: Politik söylemdeki konuşucu kendine adına konuşmaktan çok, temsil ettiği grubun adına söz alır. Bu makalede esas olarak, konuşucunun kılıcı rolü ve sorumluluğu araştırılmıştır. Çözümlenen bütünce, 7 Mart 2016 tarihinde, Fransız TF1 televizyon kanalındaki 20H Haber Programında gazeteci ve televizyoncu Gilles Bouleau’nun Fransa Çevre ve Enerji Bakanı Ségolène Royal ile gerçekleştirdiği bir röportajdır. Tartışma konusu, iktidardaki Sosyalist Parti’nin verdiği sözlerin gereği olarak, Fransa’daki bir nükleer santralin kapatılıp kapatılmayacağıdır. Karşılıklı konuşma söz konusu olduğu halde, çözümlemede kullanılan yöntem Konuşma Çözümlemesi değil, Söylem Çözümlemesidir. Bu çalışmada, bir çevre sorunu etrafında oluşan söylemsel özsunumu ortaya çıkarmak amacıyla, bakanın söylem biçimi ve içeriği incelenmiştir. Bakan söz, karar ve eylem meşruiyetine sahip olsa da, kararlı bir çözüm önerme konusunda çekimser durmaktadır. Kendi sorumluluğunu daha çok üçüncü kişilere yükleyen bakan, kesin bir cevap vermek yerine koşullu ve kiplikli bir söylemi yeğlemektedir. Böylece yarı-kılıcı bir özsunum ortaya çıkmaktadır. Ele alınan röportajda S. Royal’in söylemsel özsunumu şu şekilde ortaya çıkmıştır: eğitimci, kuşkucu, kararsız, muğlak. Söylemi sırasında kendiliğinden oluşan bu özsunum, röportajı yapan gazetecinin ısrarlı tutumundan kaynaklanabileceği gibi, Çevre ve Enerji Bakanının bağlı olduğu ve iktidarda bulunan siyasi partinin konu ile ilgili olarak kararsız konumlanmasıyla da ilişkili olabilir.

Un discours politique se distingue d’autres genres de discours par le double statut du locuteur qui représente moins luimême que son adhésion à une communauté. Dans cet article, il s’agit essentiellement de chercher la part de l’agentivité et de la responsabilité du locuteur. Le corpus analysé est une interview réalisée au journal télévisé de 20H de TF1 du 7 mars 2016, présenté par Gilles Bouleau avec Ségolène Royal, la ministre de l’environnement et de l’énergie. Le sujet de débat porte sur la fermeture éventuelle d’une centrale nucléaire en France, conformément aux engagements du Parti socialiste qui était au pouvoir. Bien qu’il s’agisse d’une interview, la méthodologie choisie n’est pas l’analyse conversationnelle, mais l’analyse du discours. Ce sont le dire et le dit de la ministre qui ont été analysés pour pouvoir révéler comment se construit son ethos discursif autour d’un problème écologique. Quoiqu’elle ait la légitimité de parole, de décision et d’action, la ministre se montre plutôt réticente devant une solution décisive. Au lieu de donner une réponse précise, elle opte pour une réponse conditionnelle et fortement modalisée, en délégant sa part de responsabilité à des tiers. C’est ainsi que son ethos discursif se manifeste comme quasi-agentif ou semi-agentif. Dans l’ensemble de cette interview, l’ethos discursif de SR se dessine de la manière suivante : éducateur, sceptique, hésitant, imprécis. Cet ethos qui se construit spontanément lors de son discours peut provenir aussi bien des interventions insistantes de l’interviewer que du positionnement incertain de son parti qui est au pouvoir.