Mekânsal Planlamada Yer Sistemi Yaklaşımı; Hakça/Gerçekçi Planlama (H/Gp)

Abstract

Yeryüzünün bütün ortamları (katı, sıvı, gaz, canlı ve insan) ile bunların etkileşimlerini ifade edecek sistem kavramı, yer sistemi olarak tanımlanmaktadır. Doğal kaynakların tükenmesi ve çevre sorunlarının hızla artması; yaşamakta olduğumuz sistemde planlama çalışmalarının giderek önem kazanmasına neden olmaktadır. Planlama anlayışındaki gelişmeler günümüzde stratejik ve ekolojik (çevreyle ilgili/çevresel) planlama anlayışlarıyla temsil edilmektedir. Mekansal planlama çalışmalarında, doğal ve toplumsal faktörlerin daha fazla dikkate alınması gerektiği farklı disiplinler tarafından ele alınmaktadır. Fakat güncel planlama yaklaşımlarının sürdürülebilir kaynak kullanımı açısından ihtiyaca yanıt vermekten uzak oldukları düşünülmektedir. Bu nedenle çalışmada, Türkiye örneğinden hareketle, planlama yaklaşımlarındaki eksikler sorgulanarak ve yer sistemi bilgilerinden de yararlanılarak bir planlama yaklaşımı oluşturulmuştur. Türkiye’de kaynak kullanımı sürdürülebilirlik açısından sorgulandığında tam anlamıyla tıkanma görülmektedir. Bu bağlamda; insanlığın doğal ve sosyal bilimler konusundaki birikimleri, yaşadıklarından anladıkları, güncel çevre sorunlarından öğrendikleri sonucunda “Hakça/gerçekçi planlama (HG/P)” olarak tanımlanan bir yaklaşım geliştirilmiştir. Türkiye’de gündeme gelecek her türlü girişimde, öncelikle bu sahada yapılan planlamalar konusundaki tıkanmanın dikkate alınması gerekmektedir. Sonuç olarak çalışmada önerilen “Hakça/gerçekçi planlama” yaklaşımının yer sistemi bütünü ve ülke geneli dikkate alınarak uygulanması; tıkanmanın giderilmesindeki birincil adım olarak görülmektedir. Bu adımla; ülke kaynaklarının sürdürülebilir planlamasının gerçekleştirilebileceği ve doğal kaynak tahribatının önüne geçileceği düşünülmektedir.

So-called the Earth system refers to the system which comprises all (solids, fluids, gasses, organisms and human as well) components of geosphere and theirinteractions. The consumption of natural resources and subsequent emergence of environmental problems led to growth of human’s interest to planning studies. Recently, developments in understanding of planning are represented by strategic and ecological planning approaches. In this contribution, we interrogate deficiencies in various planning practices and then we propose a morerational Earth system-based planning approach in the example of Turkey. It is thought that the present planning approaches are far from meeting the need for sustainable use of resources. A new “judicious/realistic planning approach” is proposed here considering the fact that human’s knowledge on natural and social sciences is based upon what they learned from their environs and environmental problems that occur around them. When Turkey’s natural resources is considered from the view point of sustainableuse, it is possible to mention an obvious decrease in this sub-region. This exhaustion in the matter of planning should be taken into account in any future attempt that may be put on the agenda in Turkey. In this study, we anticipate that sustainable planning of resources of Turkey can be realized using our judicious/realistic planning approach on.