HISTORIQUE DU ROMAN POLICIER TURC

Abstract

Edgar Allan Poe’nun 1841 yılında yazdığı “Morg Sokağı Cinayetleri” adlı yapıtı dünya yazınında ilk polisiye roman olarak kabul edilir. Daha sonra, Arthur Conan Doyle’un Sherlock Holmes tiplemesi ilk özel dedektif olarak değerlendirilir. Polisiye roman, dünyada en çok okunan tür olmasına karşın, çoğu yazın adamı tarafından yazınsal tür olarak kabul edilmez. Türk yazınında ilk çeviri polisiye roman, Ahmet Münif’in, 1881’de, Ponson du Terrail’in Les Tragédies (ou drames) de Paris adlı yapıtını Paris Faciaları adıyla yaptığı çeviridir. Üç yıl sonra Ahmet Mithat Efendi ilk yerli polisiye romanı Esrâr-ı Cinâyât’ı yazar. Tür, Osmanlı devletinin yıkılma aşamasında olmasından dolayı gelişim gösteremez, varlığını sürdürmekle yetinir. Batı yazınının etkisiyle ülkemize giren polisiye roman, Türk yazın geleneğinde yeni bir türdür. 130 yıllık kısa geçmişine karşın, son yıllarda, önemli başarılar göstererek Türk yazınında yeni, ancak çok önemli bir yer edinmiştir. 1980’li yıllara kadar konu sıkıntısı çeken Türk polisiye romanı, toplumun yaşam tarzının değişmesi, suç çeşitliliği ve oranının artmasıyla, derin devletten teröre, uyuşturucu kaçakçılığından karanlık cinayetlere kadar farklı konulara değinmeye başlamıştır. Özel televizyon kanallarının ortaya çıkışı ile miras, aile içi infaz, mafya, alacak-verecek sorunu gibi farklı konulara da değinilmeye başlamıştır. Son dönemde bazı polisiye roman yazarlarının yapıtları yabancı dillere çevrilmiştir. Yeni nesil polisiye roman yazarları sayesinde Türk polisiye romanı dünyaya açılma olanağı bulmaktadır.

“The Murders in the Rue Morgue”, written by Edgar Allan Poe in 1841, is considered to be the first detective novel. Afterwards, Arthur Conan Doyle’s fictional character is accepted as the first detective.Although it is the most read kind of novel in the world, detective novel is not accounted as a literary genre by many critics. The first translated detective novel belongs to Ahmet Münif, who translated Ponson du Terrail’s “Les Tragédies (ou drames) Paris” as "Paris Faciaları" in 1881. Three years later, Ahmet Mithat Efendi writes the first native detective novel “Esrâr-ı Cinâyât”. The genre was not able to develop itself because of the decline of Ottoman Empire; it just continued its existence. Turkish detective novel, which is introduced to our country by the West, is a new kind in Turkish literature tradition. Despite its short past of 130 years, it displays a great success in Turkish literature recently. Having very restricted topics until 1980s, Turkish detective novel began to touch upon various topics including secret government issues, terrorism, drug smuggling, and dark murders. With the emerging of private television channels, various topics are added. In recent years some detective novel writers’ works have been translated into foreign languages. Thanks to new detective novel writers, Turkish detective novels will be able to spread out its reputation to the world.