Tekstil sektöründe temiz üretim teknolojisi uygulamaları

Abstract

Bu çalışmanın amacı; Tekstil sektöründe uygulanan ve/veya uygulanacak yüksek verime sahip üretim teknoloji ve yönetsel araçların kullanımıyla, aynı miktarda üretim için daha az doğal kaynak ve enerji kullanımı ve daha az atık üretimi prensibine dayanan mevcut en iyi teknolojilerin irdelenmesidir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 14 Aralık 2011 tarih ve 28142 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tekstil Sektöründe Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Tebliği” kapsamında Türkiye’de yer alan bütün tekstil fabrikaları üretim işlemlerinde kullandıkları kostiğin buharlaştırma metodu ve/veya membran filtrasyon yöntemi ile geri kazanımını sağlayacak temiz üretim teknolojisini uygulamak zorundadır. Çalışmanın bir diğer amacı atık ısı ve atık sudan enerji geri kazanımının araştırılmasıdır. Bu kapsamda; Dünya’da ve Türkiye’deki temiz üretim teknolojileri ve uygulanabilirlikleri incelenmiştir. Yıkama, ağartma, merserizasyon, haşıllama, baskı, haşıl sökme, ön işlem, boyama ve son işlemlerin gerçekleştirildiği tekstil işletmelerinde uygulanan ve/veya uygulanması planlanan “Mevcut En İyi Teknikler (MET)” araştırılmıştır. Tekstil işletmelerinde ürün için kullanılan kostik miktarları saptanarak, mevcut yöntemlerle kullanılan kostiğin; yüzde kaçının geri kazanıldığının yanısıra atık ısı ve atık sudan enerji geri kazanımı, bu yöntemlerin ekonomik ve çevresel boyutları incelenmiştir. Bu çalışmanın sonucunda; tekstil fabrikalarının tamamında kostik geri kazanımının ekonomik açıdan uygulanabilir olmadığı tespit edilmiştir. Merserizasyon gibi bünyelerinde yüksek miktarda kostik kullanan tekstil tesislerinde kostiğin geri kazanımının hem ekonomik, hem mali hem de çevresel açıdan yararlı olduğu tespit edilmiştir. Atık ısıdan ve atık sudan enerji geri kazanımı ve sağlanan tasarrufun fabrikalara göre değiştiği belirlenmiştir.

The aim of this study is to examine the best available techniques based on the principle of less waste production and that uses less natural resources/energy for the same amount via high efficiency technology/management tools in textile industry. All textile factories located in Turkey must apply the best available techniques provided recovery of caustic used in the production process via evaporation method/membrane filtration in the scope of regulation published by the Environment and Urbanization Ministry in the Official Gazette No. 28142 enacted on 14 December 2011 “Integrated Pollution Prevention and Control Notification”. Another aim of the study is to investigate energy recovery from waste heat and waste water. In this context, cleaner production technologies and their applicability were examined in the world and Turkey. The processes which applied and planned to be implemented “The Best Available Techniques (BAT)” in textile enterprises such as washing, bleaching, mercerization, and sizing, print, desizing, pretreatment, dyeing, finishing were investigated. The amount of use caustic for product determining the percentage of caustic recovery as well as the energy recovery from waste heat and wastewater, the economic and environmental dimensions of these methods was examined. At the end of this study, the caustic recovery was determined to be economically inapplicable in the some textile factories. The caustic recovery has been found to be useful in textile plants that use high amounts of caustic and making the mercerization process. It was determined that they vary which energy recovery from waste heat/wastewater and saving according to factories.