Farklı filtrasyon işlemleri ve ambalaj malzemelerinin farklı hasat dönemlerinde elde edilen natürel sızma zeytinyağının özelliklerinin korunmasına ve kalitesine etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Zeytinyağına tüketim aşamasına kadar yetiştiricilikten işlenmesine kadar önemli işlemler uygulanmakta olup zeytinyağının fizikokimyasal ve duyusal özellikleri etkilenmektedir. İlave olarak, depolama aşamasında ve tüketiciye arzında raf ömrü sürecinde de kalitenin korunması gerekmektedir. Bu çalışmada, farklı filtrasyon işlemleri ve ambalaj malzemelerinin farklı hasat dönemlerinde elde edilen natürel sızma zeytinyağlarının depolama sürecinde bazı kalite parametrelerine etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada Ayvalık çeşidi zeytin kullanılmış olup zeytin meyvelerinin hasat zamanı olgunluk indeksine göre (erken hasat/yeşil olum ve geç hasat/siyah olum) belirlenmiştir. Farklı fizyolojik olgunluk dönemlerindeki zeytin meyvelerinden zeytinyağları 2 fazlı kontinü santrifüjleme sisteminde üretilmiştir. Elde edilen zeytinyağlarının yarısı mini filtrasyon makinesi kullanılarak filtrasyon işlemine tabi tutulmuştur. Erken hasat filtre edilmiş ve filtre edilmemiş, geç hasat filtre edilmiş ve filtre edilmemiş özellikteki natürel sızma zeytinyağlarının yedi farklı ambalajda (şeffaf pet şişe, renkli pet şişe, cam şişe, renkli cam şişe, teneke, doypack ve tetrapak) olmak üzere pazara sunulma (market) şartlarında (raf sistemi) ve zamanlayıcı ile market çalışma süreleri kadar ışık uygulayarak 12 ay süre ile bekletilmişlerdir. Raflarda dizili olan zeytinyağlarının periyodik olarak her hafta dizilimleri değiştirilmiş olup, ısı ve ışık dağılımlarının eşitliği için alt ve üst raflar ile sağ ve sol dizilimler arasında dizilim değişiklikleri yapılmıştır. Zeytinyağı örneklerine önce yağ asidi kompozisyonu, sterol kompozisyonu, toplam sterol ve triterpenik alkoller, ECN42, stigmastadienler, mumsu maddeler gibi saflık analizleri yapılmıştır. Raf ömrü sürecinde bazı kimyasal ve duyusal özellikler takip edilmiş ve sürekli değişkenlerin birbiri ile olan ilişkisi ve birbirine olan etkileri incelenmiştir. 12 ay süresince 3 aylık periyotlarda ise serbest yağ asitliği, peroksit değeri, oksidasyon stabilitesi (ransimat), ultraviyole ışığında özgül soğurma, yağ asidi etil esterleri, yağ asidi metil esterleri, toplam polifenol, fenolik bileşenler, alfa tokoferol, uçucu aroma bileşenleri takip edilmiştir. Zeytinyağlarının başlangıçtaki ve depolama sürecindeki (6. ve 12. aylar) duyusal özellikleri değerlendirilmiştir. Elde edilen verilere istatistiki analiz yöntemleri uygulanmıştır. Hasat zamanından en fazla etkilenen kalite kriterleri sırasıyla meyvemsilik medyanı, serbest yağ asitliği, yağ asidi etil esterleri olmuştur. Depolama süresinde ise yağ asidi metil esterleri, E270 özgül soğurma, E232 özgül soğurma ve meyvemsilik medyanı etkilenmiştir. Zeytinyağlarının antioksidan bileşenleri en fazla hasat zamanı ve depolama süresinden etkilenmiştir. Filtrasyon etkisi ise düşüktür. Ambalaj tipinin etkisi ise sadece alfa tokoferol üzerine olmuştur. Hasat zamanı bakımından meyve olgunlaşması ilerledikçe oksidasyon kararlılığı azalmıştır. Filtre edilmemiş yağların oksidasyon kararlılığı daha yüksek bulunmuştur. Zeytinyağlarının aroma bileşenleri, hasat zamanı, filtrasyon durumu, depolamada kullanılan ambalaj tipi ve depolama süresine göre önemli farklılıklar göstermiştir.

Important processes are applied to olive oil, from cultivation to processing, until consumption, and the physicochemical and sensory properties of olive oil are affected. In addition, the quality must be maintained during the storage phase and the shelf life of the supply to the consumer. In this study, it is aimed to investigate the effects of different filtration processes and packaging materials on some quality parameters during the storage process of extra virgin olive oils obtained at different harvest periods. In the study, olives of the Ayvalik variety were used and the harvest time of olive fruits was determined according to the maturity index (early harvest/green ripe stage and late harvest/black ripe stage). Olive oils from olive fruits in different physiological maturity periods were produced in a 2-phase continuous centrifugation system. Half of the olive oils obtained were subjected to filtration process using a mini filtration machine. Market launch of early harvest filtered and unfiltered, late harvest filtered and unfiltered virgin olive oils in seven different packages (transparent pet bottle, colored pet bottle, glass bottle, colored glass bottle, tin, doypack and tetrapak) conditions (shelf system) and by applying light as much as the timer and market operating times, they were kept for 12 months. The arrangement of the olive oils on the shelves was changed periodically every week, and alignment changes were made between the lower and upper shelves and the right and left rows for equal heat and light distribution. Olive oil samples were first analyzed for purity such as fatty acid composition, sterol composition, total sterol and triterpenic alcohols, ECN42, stigmastadienes, waxy substances. During the shelf life, some chemical and sensory properties were followed and the relationship of continuous variables and their effects on each other were examined. Free fatty acidity, peroxide value, oxidation stability (ransimate), specific absorption in ultraviolet light, fatty acid ethyl esters, fatty acid methyl esters, total polyphenols, phenolic compounds, alpha tocopherol, volatile aroma components were monitored during 12 months and 3-month periods. The sensory properties of olive oils were evaluated at the beginning and during the storage period (6th and 12th months). Statistical analysis methods were applied to the obtained data. The quality criteria most affected by the harvest time were median of fruitiness, free fatty acidity, and fatty acid ethyl esters, respectively. Fatty acid methyl esters, specific extinction at 270 nm, specific extinction at 232 nm and median of fruitiness were affected during storage. Antioxidant components of olive oils were most affected by harvest time and storage time. The filtration effect was low. The effect of packaging type was only on alpha tocopherol. In terms of harvest time, oxidation stability decreased as fruit ripening progressed. The oxidation stability of unfiltered oils was found to be higher. Aroma components of olive oils showed significant differences according to harvest time, filtration status, type of packaging used in storage and storage period.