Ters lojistik sürecinde karşılaşılan sorunlar ve çözümlere ilişkin nitel bir araştırma

Abstract

Pek çok işletme ters lojistik kapsamında uyguladıkları geri dönüşüm yöntemleri ve yeniden kullanım sayesinde ucuz hammadde elde etmekte ve yeniden üretim yapmaktadır. Bu çalışmanın amacı sanayi işletmelerinin hangi nedenlerle, ne tür ters lojistik işlemleri yaptıklarını ve bu süreçte hangi sorunlarla karşılaştıklarını tespit etmek; bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri sunmaktır. Bu araştırma bir örnek olay (durum) çalışması olup, “bütüncül çoklu durum deseni” türündedir. Ters lojistikte benzer ve farklı sorunları bulmak için “maksimum çeşitlilik örneklemesi” yapılmıştır. Bu amaçla 23 sanayi işletmesi örneklem kapsamında incelenmiştir. Veri toplamada kısa bir anket formu, yarı-yapılandırılmış mülakat formu ve kişisel gözlem ve deneyimlerden yararlanılmıştır. Ayrıca işletmelerin internet sitelerinden de kısmen yararlanılmıştır. Dolayısıyla araştırmada veri çeşitlemesi yapılabilmiştir. Genelde veriler Yapılandırılmamış Mülakat Formu ile sağlandığı için veriler nitel karakterlidir. Kısa anket formu ile elde edilen veriler bir tablo halinde sunulmuştur. Araştırmada analiz birimi olarak kısa cevaplar kullanılmış olup; nitel veriler üzerinde betimsel ve söylem analizi yapılmıştır. Cevaplarda tutarlılık ve inandırıcılık aranmıştır. Verilerin hangi aşamadan geçerek sistematik olarak çözümlendiği belirtilmiştir. Bazı cümleler doğrudan aktarılmıştır. Elde edilen sonuçlar cevaplayıcıların onayına sunulmuştur. Böylece kanıt zinciri oluşturularak araştırmanın yapı geçerliliğine katkı sağlanmıştır. Araştırma sonucunda işletmelerin hammadde sağlamak, üretimde tasarruf sağlamak, çevre sorumluluğu ve farkındalık seviyesini artırmak, sosyal sorumluluk projelerinde yer alma, yasal zorunluluklar, müşteri şikâyetlerini daha iyi çözümleyebilmek, müşterilerinin taleplerine daha çok cevap verebilmek ve tüketici hakları gibi nedenlerle ters lojistik işlemlerini yaptıkları ortaya çıkmıştır. Ayrıca en çok uygulanan ters lojistik işlemleri arasında yeniden paketleme ve yeniden satma, depolama, aracıya satma, geri dönüşüm, yok etme, müşteri iadelerinin düzenlenmesi sayılabilir. Bu çalışma ters lojistik sürecinde toplam 21 adet soruna işaret etmektedir. Başlıca sorunlar arasında, depolama, yanlış sevkiyatlar ve yanlış iadeler, atık yönetimi ve çevresel konuların bilinmemesi, özen gösterilmeyen müşteri iadeleri, nakliye esnasında karşılaşılan hasarlar, ömrü biten/son kullanma tarihi geçen ürünlerin iadesi, kalite kontrolden dönen iadeler vb. sayılabilir.

Many businesses have obtained cheap raw materials and have performed reproduction work thanks to recycling and recovery activities within the scope of reverse logistics. The aim of this study is to identify the reasons of reverse logistics appliance and to define the reverse logistics operations industrial businesses have performed, problems being faced in this process and to provide solutions for these problems. The research is a case study which can be defined as “integrated multi-case design” type. “Maximum diversity sampling” was made to find out different and similar problems in reverse logistics. For this purpose, 23 industrial enterprises were examined in the scope of sample. To collect data, a short questionnaire, an unstructured interview form, personal observation and experience of researcher were utilized. In addition, the websites of the companies were used partly. Therefore, the data triangulation could be used in the study. Because the data obtained via unstructured interview form, they have qualitative characters. The data obtained through a short questionnaire form were shown descriptively. The single answers were used as analysis unit in this study, descriptive and discourse analyses were performed on qualitative data. Consistency and credibility for answers were sought. The data were determined to analyze systematically by passing which steps. Some sentences were quoted directly. The obtained results were submitted to the approval of the respondents. Thereby, it was contributed to construct validity of the research by creating evidence chain. It seems reasonable to conclude that reverse logistics operations were performed for some reasons such as providing raw materials, saving in production, raising the level of consciousness of environmental responsibility and awareness taking part in social responsibility project, legal requirements, solving customer complaints efficiently, to respond more to the demands of their customers and consumer rights. The most commonly applied ones among reverse logistics operations are new repackaging and resale, storing, selling to a mediary, recycling, destruction, regulation of customer returns. This study has demonstrated a total of 21 problems in reverse logistics process. The main problems are storage, wrong deliveries and incorrect returns, waste management, and no knowledge of environmental issues, customer refunds without attention, damages encountered during shipping, return of expired goods and returns from quality control etc.