TAŞKIN YAPILARI TASARIMI ve KAYI DERESİ ÖRNEĞİ

Abstract

Yaşamını sürdürebilmek için daima suya yakın olmak isteyen insanoğlu buna bağlı olarak suyun oluşturduğu tehlikelerle de karşılaşmaktadırlar. Taşkın, doğal afet olarak; bir akarsuyun muhtelif nedenlerle yatağından taşarak, çevresindeki arazilere, yerleşim yerlerine, altyapı tesislerine ve canlılara zarar vermek suretiyle, etki bölgesinde normal sosyo-ekonomik faaliyeti kesintiye uğratacak ölçüde bir akış büyüklüğü oluşturmasıdır. Ülkemizde taşkınlar depremlerden sonra en büyük ekonomik kayıplara neden olan doğal afetlerdir. Ülkemizde sellerin önlenmesi konusunda yapısal birçok proje faaliyetleri başta DSİ olmak üzere birçok Kamu Kurum ve Kuruluşunca yürütülmektedir. DSİ Genel Müdürlüğü tarafından inşa edilen barajlar ile yağışlı sezonda oluşan yüksek akımlar depolanarak, taşkınların pik dönemlerinde barajlardan mansaba kontrollü su bırakılmakta, böylelikle mansapta oluşabilecek taşkınlar önlenmektedir. Havzada bulunan yerleşim yerlerini, tarım arazilerini taşkından korumak maksadıyla da sel kapanı, mahmuz, tersip bendi, birit, taşkın kanalı, sedde, anroşman taş dolgu gibi tesisler inşa edilmektedir. Sellerin en sık rastlanan sebebi şiddetli ve uzun süreli yağıştır. Son yıllarda küresel ısınmadan kaynaklanan iklimsel değişiklikler sebebiyle meteorolojik afetlerin sayısının arttığı gözlenmektedir. Taşkın debisinin hesaplanmasında yağış alanı, akış hacmi, yıllık yağış değerleri, su miktarı gibi özellikler dikkate alınmaktadır. Bu çalışmada taşkın konusu; oluşum sebepleri ve meydana getirdiği zararlarla birlikte tüm yönleriyle ayrıntılı olarak anlatılıp, taşkın önleme yapılarının tasarım aşamaları hakkında bilgi verilmiştir. Taşkın debilerinin tespitine yönelik hidrolojik verilerin toplanması ve bu veriler kullanılarak taşkın debisi hesaplama yöntemleri anlatılmıştır. Taşkınları önlemek amacıyla inşaa edilen yapı tipleri hakkında genel bilgilere yer verilmiş ve örnek olarak Tekirdağ ili Değirmenaltı mevkiinde bulunan Kayı Deresi Taşkın önleme yapısı tasarımı ele alınmıştır. Kayı Deresi hidrolojik verilere dayanarak taşkın debileri hesaplanmış ve hidrolik olarak boyutlandırılmıştır. Aquadyn© programı kullanılarak Kayı deresinin 2 boyutlu akım modellemesi yapılmış ve sonuçlar karşılaştırılmıştır

The human race always want to be near water to sustain life. Accordingly they encounter with danger generated by water. In recent years damages caused by water are also increased due to the unplanned urbanization. As a natural disaster, flood is an overflow of an expanse of water that submerges land. Flood damages the surrounding land, residential areas, infastructure facilities and all the creatures. Flood creates a largely flow in its domain which socio-economic activities will be affected. Flood often cause damage to homes and businesses if they are placed in natural flood plains of rivers astreambedshiftedfor various reasons. In our country, afterearthquakes,floods are the second natural disasters that cause maximum economic losses. In our country, manyprojectsfor the prevention offloodsare conducted by several Public institutions. DSI is heading between these institutions. High currents of the rainy season are stored by dams built by the General Directorate of State Hydraulic Works. During the peak periods of floods, water is released under control to the downstream to prevent overflowing which may ocur at the downstream. In order to protect agricultural lands, torrent trap, sediment holding structures, spur, flood channel, dike, armourstone stone filling are built. The most common cause of floods is severe and long-term rain. In recent years,due toclimatic changescaused byglobalwarmingthe number ofmeteorologicaldisastershas increased. In the calculation offloodflow, rainfallarea, flowvolumes, annualprecipitationvaluesare taken into account. In this study the flood subject with the formation of damages caused reasons and described in detail. In this study explained the design of flood protection structures. Hydraulic calculation methods were described. In this study the Kayi River and the Kayi Flood will be described. The first and second studies of the Kayi River will be discussed. For Kayı River the two-dimensional flow modelling was performed by Aquadyn and results were compared.