Çağlar, Yeşim2024-10-292024-10-2920221308-2140https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.63748https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/1173459https://hdl.handle.net/20.500.11776/13964Türkçede varlığı, var olmayı ifade etmek için +lIg (> +lI) varlık eki kullanılmaktadır. İlk olarak Eski Türk Yazıtlarında örneklerine rastlanılan +lIg varlık eki, Eski Türkçeden itibaren kullanılan işlek bir ektir. Varlık eki ile ilgili en eski bilgiye, 11. yüzyılda Kâşgarlı Mahmud tarafından yazılan Dîvânu Lugâti’t-Türk’te rastlanılmaktadır. Çalışmada, Harezm Türkçesinin en önemli eserlerinden biri olan Kısasü’l-Enbiyâ’da varlık eki incelenmiştir. Eser, 1310 (H 710) tarihinde Nâsırü’d-dîn b. Burhânü’d-dîn Rabgûzî tarafından yazılmış ve Nâsırü’d-dîn Tok Buga’ya sunulmuştur. Araştırmada Kısasü’l-Enbiyâ’da geçen +lIg varlık eki almış sözcükler taranmıştır. Tespit edilen varlık eki almış ifadeler, anlamsal ve işlevsel açıdan incelenmiş, fonetik, morfolojik ve biçimbirimsel açılardan varlık eki değerlendirilmiştir. Ayrıca çalışmada, varlık ekinin eklendiği sözcük türleri belirlenmiştir. Kısasü’l-Enbiyâ’da +lIg varlık ekinin hangi sıklıkla kullanıldığı tespit edilmiştir. İşlevsel açıdan bakıldığında yazmada varlık ekinin isimlerin yanı sıra sıfat, zarf ve zamir gibi sözcük türlerine eklendiği belirlenmiştir. Bir varlığa, bir kavrama, bir nesneye ait olmayı ifade eden varlık ekinin, genellikle üzerine getirildiği isimleri “sahip olan” anlamında sıfatlar türettiği tüm araştırmacılar tarafından kabul edilmektedir. Kısasü’l-Enbiyâ’da ise varlık ekinin eklendiği sözcükleri sıfat dışında zarf ve edat yaptığı saptanmıştır. Kısasü’l-Enbiyâ’da gerek alfabe kısırlığı gerek yazar ve müstensih hataları nedeniyle +lIk isimden isim yapım eki ile karıştırılan +lIg varlık eki alan sözcükler tespit edilmiş ve tablolar halinde verilmiştir.tr10.7827/TurkishStudies.63748info:eu-repo/semantics/openAccessArticle17747601173459