Altunan, BengüKaradeniz, Simge2024-10-292024-10-292023https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=j_Fjwp4JS4mk97Puqti8rrz9OBclcJFvAbfUcTr1suSmccpENDS59OzAMs8FPexDhttps://hdl.handle.net/20.500.11776/15296Tıp Fakültesi, Nöroloji Ana Bilim DalıMultipl Skleroz, merkezi sinir sisteminde demiyelinizasyon ve aksonal hasarla giden, kronik, inflamatuar, otoimmün, nörodejeneratif hastalıktır. Motor, duyusal, görsel, bilişsel, genitoüriner, nöropsikiyatrik semptomatolojiye sahiptir. Bilişsel fonksiyonlarda koruyucu rolü, beyindeki global ve fokal atrofilere olumlu etkileri gösterilen kognitif rezerv, patolojinin etkileriyle başa çıkabilmede alternatif beyin ağları veya kognitif stratejiler kullanabilme yeteneğidir. Kronik hastalık süreçlerindeki stratejilerden öz yönetim; semptomlar, tedavi, fiziksel ve psikososyal sonuçlara uyumlanarak bunların yönetilebilmesini kapsamaktadır. Çalışmamızda multipl skleroz hastalarında hastalık öz yönetimi ile dizabilite, kognisyon, kognitif rezerv, yorgunluk, yaşam kalitesi arasındaki ilişkileri değerlendirmeyi amaçladık. Demiyelinizan hastalıklar polikliniğimizde multiple skleroz tanısı ile takipli, dâhil edilme kriterlerini karşılayan, 79 gönüllü hastada yüz yüze görüşme yöntemi ile yapılan kesitsel tipteki çalışmamızda; Sosyodemografik ve Klinik Veri Formu, Beck Depresyon Ölçeği, Bilişsel Rezerv İndeksi Anketi, Modifiye Yorgunluk Etki Ölçeği, Multipl Skleroz Öz Yönetim Ölçeği, EuroQol Genel Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Kısa Tekrarlanabilir Batarya uygulandı. Genişletilmiş Özürlülük Durum Ölçeği (EDSS), Zamanlı 25 Adım Yürüme Testi, Dokuz delikli PEG testi puanlamaları yapıldı. Olgularımızın %92,4'ünde normal kognisyon saptanırken, kognitif bozukluk görülen %7,6'sının tanı yaşları anlamlı düzeyde yüksek saptanmıştır. Kısa Tekrarlanabilir Batarya kapsamındaki diğer testlerle öz yönetim arasında anlamlı ilişki saptanmamasına karşın SDMT puanları ile pozitif yönlü anlamlı ilişki izlendi. Multipl Skleroz Öz Yönetim Ölçeği'nden aldıkları puanlar ile EDSS puanları, Modifiye Yorgunluk Etki Ölçeği, Beck Depresyon Ölçeği ve hastalık süreleri arasında negatif yönlü; öz yönetim ve EuroQol skorları arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki görüldü. Multipl skleroz hastalarında öz yönetime dair kanıta dayalı yöntemlerin geliştirilmesine yönelik kognitif, fiziksel, psikososyal, demografik parametrelerin ele alındığı, çok merkezli çalışmaların yararlı olacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Multiple skleroz, hastalık öz yönetimi, kognisyon, kognitif rezerv, yaşam kalitesiMultiple sclerosis is a chronic, inflammatory, autoimmune and neurodegenerative disease that progresses with demyelination and axonal damage in the central nervous system. There is a large spectrum of clinical symptomatology including motor, sensational, visual, cognitive, genitourinary and neuropsychiatric aspects. The cognitive reserve has a protecting role on cognitive functions, furthermore positive effects on the global and focal brain atrophy processes. It can be defined as coping with the consequences of the demiyelinating pathology or capability of using cognitive strategies. Self-management which is one of the most prominent strategies during chronic illness period, involves orientation to clinical symptoms, therapy, physical and psychosocial outcomes. The aim of our study is to assess the relationships between self management, disability, cognition, cognitive reserve, fatique and quality of life. Participants consist of 79 patients that have been followed up in our demiyelinating clinic recruited through inclusion criteria in our cross-sectional designed study. Sociodemographic and Clinical Data, Beck Depression Inventory, Modified Fatique Impact Scale, Multiple Sclerosis Self-Management Scale, EuroQol Quality of Life Inventory, The Brief Repeatable Battery of Neuropsychological Test were applied and EDSS, Timed 25-Foot Walk, 9-Hole Peg Test scores were calculated. While 92.4% of our patients have normal cognition according to BRB-N, 7.6% have cognitive deficit whose ages were detected higher at diagnosis. Although the subtests of BRB-N do not have statistical significance, SDMT was found to have positive correlation. Multiple Sclerosis Self-Management Scale scores have negative relationship with EDSS, Modified Fatique Impact Scale, Beck Depression Inventory and disease duration, on the other hand positive correlation with EuroQol. In order to improve evidence based methods related to self-management in multiple sclerosis patients, multicenter studies that investigate cognitive, physical, psychosocial and demographic parameters would be worthwhile. Keywords: Multiple sclerosis, self management, cognition, cognitive reserve, quality of lifetrinfo:eu-repo/semantics/openAccessNörolojiNeurologySpecialist Thesis1185802523