Tüzel, YükselTepecik, MahmutKayikcioglu, Huseyin HüsnüDeveci, MuratKaygısız Aşçıoğul, TanselGölgen Öztekin, BaharTüzel, İsmail Hakkı2025-04-062025-04-062023https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/1233986https://hdl.handle.net/20.500.11776/1699501.05.2023Bu projede yerel domates genotiplerinin kontrollü koşullarda ve serada sıcaklığın yüksek olduğu dönemde kuraklık stresine tepkilerinin belirlenmesi, yerel genotiplerin morfolojik özelliklerinin ve genotipler arasında genetik akrabalığın moleküler işaretleyiciler kullanarak belirlenmesi, topraktaki mikrobiyal toplulukların çoklu stres koşullarında değişimlerinin saptanması, toprak iyileştiricilerinin toprağın mikrobiyal yüküne çoklu stres altında etkisinin belirlenmesi, yüksek sıcaklıkta kuraklık stresi altında performansı yüksek genotipler için sulama ve toprak yönetimine yönelik stratejilerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. 2019-2022 yılları arasında yürütülen projedeki ilk denemede serada (Ege Üniversitesi, İzmir) ve iklim odasında (Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ) domates genotipleri kuraklık stresine karşı taranmış; ikinci denemede serada (Ege Üniversitesi, İzmir) yerel genotiplerle topraklı ve topraksız tarımda, Akdeniz Havzası?ndan seçilmiş genotiplerle topraksız tarımda 3 deneme yürütülmüş; üçüncü denemede (Ege Üniversitesi, İzmir) domates genotiplerinin morfolojik ve moleküler karakterizasyonu yapılmış; serada yürütülen (Ege Üniversitesi, İzmir) dördüncü denemede toprak düzenleyicilerinin (vermikompost ve biyokömür) kullanım etkinliği araştırılmıştır. Araştırmada kuraklık stresinin ifadesinde önemli olan bazı morfolojik (zarar skalası, bitki boyu, gövde çapı, kök yaş ve kuru ağırlığı, yeşil aksam yaş ve kuru ağırlığı) ve fizyolojik (stoma iletkenliği, yaprak oransal su içeriği, membran geçirgenliği) ölçümler dikkate alındığında, morfolojik ve fizyolojik parametrelerin genotiplere göre farklılık gösterdiği, bu parametrelerin çoğunda performansı yüksek bazı genotiplerin kuraklık stresine karşı ümitvar olabileceği ve sonraki çalışmalarda ıslah materyali olarak değerlendirilebileceği sonucuna varılmıştır. Bu genotiplerin morfolojik ve moleküler karakterizasyonu yapılmıştır. Yerel ve Akdeniz Havzası?ndan temin edilmiş seçilmiş domates genotipler topraklı ve topraksız tarım koşullarında Tam Sulama (S0), Kısıt 1 (S1) ve Kısıt 2 (S2) konuları altında yetiştirilmiş, bitkide kuraklık stresine neden olan su kısıtı uygulamasının toplam ve pazarlanabilir verim değerleri ile bitki gelişim ve biyokütle değerlerini azalttığı, ölçülen bazı kalite parametrelerini arttırdığı, su kullanım etkinliğini azalttığı, bitki fizyolojik ölçümlerinde ortam koşullarına ve genotipik farklılıklara bağlı olarak değişken sonuçlar alındığı belirlenmiştir. Seçilmiş domates genotiplerinin su kısıtı altında yetiştiriciliğinde toprak düzenleyici olarak vermikompost (solucan gübresi) ve biyokömür olmak üzere iki farklı organik materyal kullanılmış ve elde edilen sonuçlar yüksek sıcaklıkta su kısıtının olumsuz etkilerini azaltmak için toprak düzenleyicilerin kullanılabileceği, verim parametrelerine göre sulama suyu miktarının %40 oranında azaltılabileceği, stabil C içeriğine sahip biochar ve vermikompost gibi organik katkı maddelerinin toprak mikrobiyal parametrelerini artırdığı, 10 ton/ha seviyesinde uygulanan vermikompost ve biochar'ın su stresi ve yüksek sıcaklıkta topraktaki mikrobiyal aktiviteyi destekleyebildiği, biochar uygulamasının toprak nemi düştüğünde daha fazla katkı sağladığı sonucuna varılmıştır.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessKarakterizasyondomatesgenotipkuraklıksıcaklıktoprak düzenleyiciArticle04051233986