Değişik vejetasyon dönemlerinde farklı su kısıtlarının ıspanakta meydana getirdiği fizyolojik, morfolojik ve kimyasal değişikliklerin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmada materyal olarak Türkiye'de yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan Trakya Bölgesine de iyi adapte olmuş Matador (Spinacia oleracea var. Matador) çeşidi kullanılmıştır. Deneme kontrollü koşullar altında sıcaklığı +40°C ile ?20°C arasında ayarlanabilen iklim odasında kurulmuştur. Yetiştirme dönemi boyunca iklim odası 22/18 ±1 °C (gündüz/gece) sıcaklıkta, 10/14 saat (ışık/karanlık) fotoperiyodik düzende, % 65 nemli ortamda ve 400 µmol m-2s-1 ışık şiddetinde tutulmuştur. Yetiştirme odasında çıkış ve farklı vejetasyon dönemlerine kadar damla sulama ile normal su ihtiyacı giderilmiş, daha sonra yapay kuraklık stresi uygulamalarına başlanmıştır. Bu amaçla ıspanağın üç farklı vejetasyon döneminin başında (iki gerçek yapraklı dönem, beş gerçek yapraklı dönem ile hasat olgunluğu başlangıcında) beş farklı su kısıtlamasına (kontrol, % 0, % 25, % 50 ve % 75) gidilmiştir. Deneme süresince yaprak sayısı (adet), yaprak ağırlığı (g), yaprak kalınlığı (mm), yaprak alanı (cm2), yaprak oransal su içeriği (%), yaprak su potansiyeli (MPa), yaprak hücrelerinde membran zararlanması (%), yaprak sıcaklığı (°C), nisbi büyüme oranı (mg/KA), toplam fenolik madde (mg/100 g), toplam klorofil (mg/l), serbest prolin (µmol/g TA), sistein (µmol/g TA), askorbik asit (mg/100 g), lipit peroksidasyon (mmol/g TA) ile yapraklardaki makro ve mikro besin elementleri miktarları ölçülmüştür. Ispanağın gelişim dönemleri bakımından, erken döneme denk gelen kuraklık daha düşük stres seviyelerinde atlatılırken, ilerleyen dönemlerde stres seviyesi gittikçe artmış, buna rağmen genç dönemde atlatılan kuraklık stresi bitki büyüme ve gelişmesini olumsuz etkilemiştir. Hasat döneminde oluşacak bir su stresinde ise stres sonrası bitkilerin sadece kontrol ve % 75 sulama oranında sulananların stresten etkilenmediği % 0, % 25 ve % 50 oranında sulanan bitkilerin ise stresi atlatamadığı büyüme ve gelişmesine devam edemediği tespit edilmiştir.

Cv.Matador (Spinacia oleracea var. Matador) which is widely grown in Turkey and adapted well in Thrace region was used in this research. The experiment was conducted in the growth room which had temperature adjustments from +40 °C to -20°C. The growth room was kept at 22/18 ± 1 C (day/night) temperature 10/14 hours (light/dark) photoperiods, 65 % humidity and 400 mmolm-2s-1 light intensity. The irrigation was done with drip irrigation according to normal watering requirement for growing, emergence and different vegetation periods. After that water stress conditions applied. Five water stress (control, 25, 50 and 75% ) regimes were applied in three different vegetation period (two true leaves, five true leaves and harvesting period). In the experiment number of leaves, leaf weight (g), leaf thickness (mm), leaf area (cm2), leaf relative water content, leaf water potential (MPa), the leaf membrane damage (%), leaf temperature (°C), relative growth rate (mg DW/day), total phenolics (mg/100 g), total chlorophyll (mg/ l), free prolin (µmol/g FW-1), sistein (µmol/g FW-1 ) ascorbic acid (mg/100 g), lipid peroxidase, macro and micro nutrient content of leaf . According to different vegetation period, the plants which had early water stress were not affected at low water stress conditions but late water stress although increased stress levels, the plants had early water stress were more affected in their growth and development. In harvesting period the plants were not affected at control and 75 % water levels but 0 %, 25 % and 50 % water levels affected and stopped the growth and development of the plants.