Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) 7x7 yarım diallel melez f2 döllerinde bazı tarımsal ve kalite özellikleri için heterosis ve kombinasyon yeteneklerinin tahmin edilmesi

Abstract

Bu çalışma, farklı orijinli yedi buğday (Triticum aestivum L.) genotipinin resiproksuz yarım diallel melez F2 döllerinde bazı agronomik ve kalite özellikleri bakımından kombinasyon yetenekleri ve heterosis değerlerinin incelenmesi amacıyla 2011-2012 yetiştirme döneminde Namık Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri deneme ve uygulama alanında yürütülmüştür. Çalışmada bitki boyu, başak uzunluğu, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, bin tane ağırlığı, hasat indeksi, parsel verimi, yaş gluten oranı, gluten indeksi, sedimentasyon, gluten/protein oranı, sedim/protein oranı ve protein içeriği gibi özellikler incelenmiştir. İncelenen her özellik için kombinasyon yetenekleri analizleri, Griffing Metot II, Model I e göre yapılmıştır. İncelenen tüm özellikler için anaçların Genel Kombinasyon Yeteneği etkileri istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Özel Kombinasyon Yeteneği etkileri ise başak uzunluğu ve gluten/sedim oranı hariç diğer incelenen özellikler için önemli olmuştur. Genel Kombinasyon Yetenekleri göz önüne alındığında verimi artırmaya yönelik ıslah programlarında Pehlivan, Selimiye ve Esperia çeşitlerinin, kaliteyi artırmaya yönelik ıslah programlarında ise Aldane, Selimiye ve F85 çeşitlerinin anaç olarak kullanılmasının uygun olacağı görülmüştür. Özel kombinasyon yetenekleri ve heterosis-heterobeltiosis değerleri birlikte değerlendirildiğinde hem verim hem de kalite özellikleri bakımından en üstün performansa sahip F-85/Pehlivan, Esperia/Sana, Sana/Selimiye, Aldane/Selimiye, Aldane/Pehlivan, F//S/Selimiye, Selimiye/Pehlivan, F-85/Sana, Esperia/Selimiye, Esperia/Pehlivan ve Sana//F/S melez kombinasyonlarının ümitvar oldukları görülmüştür.

This study was carried out in order to examine the combination abilities and heterosis values for some agronomic and quality traits in F2 segregating progenies of half diallel cross of different originated wheat (Triticum aestivum L.) genotypes during 2011-2012 growing season in Namık Kemal University, Agricultural Faculty, Field Crops Department experiment and application area. The characters such as plant height, spike lenght, number of grain per spike, grain weight pers pike, thousand kernel weight, harvest index, plot yield, wet gluten content, gluten index, sedimentation value, gluten/protein ratio, sedimentation/protein ratio and protein content were evaluated in the study. Analysis of combining ability was performed for the characters used based on Griffing Methot II, Model I. General Combining Ability effests for studied characters were statistically siginificant. Their Specific Combining Ability effects except spike lenght and gluten/protein ratio were found statistically siginificant. When evaluating the General Combining Ability of genotypes, it would be appropriate to use as parent varieties Pehlivan, Selimiye and Esperia cultivars in breeding programs aimed at increasing grain yield and Aldane, Selimiye ve F85 cultivars in breeding programs aimed at increasing quality were observed. When the Special Combining Abilities and heterosis-heterobeltiosis values of cross combinatios were considered together, hybrid combinations F-85/Pehlivan, Esperia/Sana, Sana/Selimiye, Aldane/Selimiye, Aldane/Pehlivan, F//S/Selimiye, Selimiye/Pehlivan, F-85/Sana, Esperia/Selimiye, Esperia/Pehlivan ve Sana//F/S with the most outstanding performance in terms of yield and quality were found to be promising.