Esnek üst yapı kaplamalarındaki hasar özelliklerinin bakım maliyetleri üzerine etkisi

Abstract

Ulaştırma, bir ülkenin sosyo-ekonomik yapısının en önemli temellerinden biridir. Ülkemizde aktivitesi en yüksek ulaştırma sistemini karayolları oluşturmaktadır. %77'si sathi kaplamalı yollar; %17'si asfalt betonu yollar olmak üzere toplam 64 bin 319 km karayolu ağıyla, ülkemizin tamamına yakını esnek üstyapı kaplamalı yollarla çevrilmiştir. Artan nüfus ve gelişen teknolojiye paralel olarak ortaya çıkan karayolu ihtiyacını karşılamak amacıyla inşa edilen esnek üstyapıların artması, bakım ve rehabilitasyon işlerinin de göz önünde tutulmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu bağlamda, üstyapı bakım ve onarım maliyet analizleri ile ilgili birçok bilimsel araştırmalar yapılmaktadır. Bugüne kadar karayolu üstyapısı bozulmaları ile ilgili yapılan maliyet araştırmalarında genellikle ön varsayımlı modeller üzerinde tahminlere dayalı fiyat analizleri yapılmıştır. Bu değerler, varsayımlara göre yapıldığı için çoğu kez gerçek sonuçlarla birebir örtüşmeyebilmektedir. Bu çalışmada, yol üstyapısında oluşan deformasyon örnekleri üzerinde incelemeler yapılarak maliyet analizleri belirlenmeye çalışılmıştır. Projelendirme safhasında dikkate alınan ön veriler; trafik, iklim ve bölge, malzeme ve üstyapı taban faktörlerine bağlı olarak üstyapıda etkili oldukları deformasyonlar, bakım maliyetleri açısından incelenmiştir. Yapılan bu çalışmada, esnek yol üstyapılarının projelendirme aşamasında dikkate alınan parametrelerden, üstyapı hasarlarında en etkili kriterin malzeme faktörü olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, esnek üstyapılarda iklim ve bölge etkisiyle meydana gelen kabarma oluşumunun, karayolları bakım maliyetleri üzerinde en etkili hasar olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, agrega cilalanması, sökülme ve büzülme çatlaklarının bakım maliyetleri üzerindeki etkisi en düşük fiziksel deformasyonlar oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Transportation is one of the most important basis for social and economical structure of a country. Highways make up the highest activity system of transportation in our country. Almost the whole highways web of our country, which is 64.319 in total, was built in flexible pavements, of whose 77% are surface paved , and 17% are asphalt concrete. Increasing the flexible pavements constructed in order to meet the need for roads occurring in parallel with the growing population and developing technology have made maintenance and rehabilitation works to become mandatory to be taken into consideration. Therefore, many scientific researches related to pavement maintenance and repair costs analysis are carried out. So far, cost analyses on preliminary estimate models have generally been made in cost researches to do with road pavement deterioration. These values may not exactly coincide with real results since they base on assumptions. In this study, cost analysis is determined by examining samples of deformation occurring on flexible road pavements. Depending on preliminary data taken into account in design phase; traffic, climate and region, material and basement of pavement factors, deformations which they effect on pavement are examined in terms of maintenance costs. As a result of this study, it is revealed the most effective one of parameters taken into account in design phase on damages of flexible pavement is material factor. However, it is determined swelling occurring on flexible pavements because of climate and region effects have been most effective damage on maintenance costs. Besides, it is concluded that physical deformations that have been least effective on maintenance costs are aggregate polished, decomposing and shrinkage cracks.