Trakya bölgesindeki zeytin ağaçlarında görülen abiyotik hastalıkların belirlenmesi ve bazı virüs hastalıklarının DAS-ELISA ile tanılanması

Abstract

Zeytin (Olea europaea L.) Türkiye florası içerisinde yer alan en önemli yağ bitkisidir. Türkiye’de zeytin üretimi zeytinyağı elde etmek ve sofralık salamurası için yapılır. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) 2013 yılı verilerine göre Türkiye’de 825 830 hektar kapama zeytin plantasyonundaki 167 milyon ağaçtan 1 676 000 ton ürün elde edilmiştir. Buna göre Türkiye, Dünya Zeytin Üretimi’nde 4. sırada yer almaktadır. Ancak Türkiye’nin Zeytin Kapama Plantasyon alanı her geçen yıl genişlemekte olup ağaç sayısı, ürün miktarı ve zeytinyağı üretimi istikrarlı bir şekilde artmaktadır. Trakya Bölgesi’nde zeytin Türkiye’nin diğer bölgelerindeki zeytinlere göre daha fazla yağ içermekte olduğundan yağı için üretilmektedir. Bu nedenle son yıllarda bölgedeki zeytin üretim alanları önemli ölçüde artış göstermiştir. Ancak bölgedeki zeytin ağaçlarında verimi ve kaliteyi olumsuz yönde etkileyen abiyotik faktörler ile sistemik bazı hastalıkların varlığı konunun araştırılması gereğini ortaya çıkarmıştır. Kuzey Marmara ve Saroz Körfezi sahil kesiminde İstanbul İli’ne bağlı Silivri, Tekirdağ’ın Marmara Ereğlisi, Süleymanpaşa ve Şarköy ilçeleri, Edirne’nin Keşan ve Enez ilçeleri ile Çanakkale’nin Gelibolu ilçesinde 2013 ve 2014 yıllarında gözlemler yapılmıştır. Bölgedeki 5 ilçenin 14 yerleşim yerinde saptanan 156 simptomlu ve simptomsuz yaşlı zeytin ağacından 156 yaprak ve 108 adet çiçek örnekleri toplanmıştır. Hastalık belirtisi sergileyen zeytin ağaçlarının bazılarında olumsuz iklim koşullarından don ve soğuk zararları saptanmıştır. Ayrıca bakımsız yaşlı zeytin ağaçlarında budama hataları ve bitki besin elementi noksanlıkları yanında bazılarının yangınlardan etkilendikleri görülmüştür. Elde edilen yaprak ve çiçek örneklerine Double Antibody Sandwich Enzyme-Linked Immunosorbent Assay (DAS–ELISA) testi uygulanarak 7 virüs araştırılmıştır. DAS-ELISA testi ile aranan Arabis mosaic virus (ArMV), Cherry leaf roll virus (CLRV), Strawbery latent ringspot virus (SLRSV), Onion yellow dwarf virus (OYDV) Tobacco rattle virus (TRV), Tobacco mosaic virus (TMV) Turnip yellow mosaic virus (TYMV) virüslerinden hiçbirinin örneklerde ve alındıkları yaşlı zeytin ağaçlarında bulunmadıkları saptanmıştır. Ancak örneklere, primerleri bulunan virüsleri saptamak için Reverse Transcription- Polymerase Chain Reaction (RT-PCR) testi uygulanması yerinde olacaktır. Trakya’da çalışma yapılan bu 5 ilçenin zeytin ağacı fidancılığı ve zeytin bahçe tesisi için önemli potansiyele sahip olduğu anlaşılmıştır.

Olive (Olea europaea L.) is an important vegetable oil plant in the flora of Turkey. Olive trees have been grown for obtaining olive oil and salted fruits in Turkey. According to Turkish Statistical Institute (TUİK) data in 2013 at least 1 676 000 tones of olive fruit was harvested from167 million olive trees in the 825 830 ha plantations in Turkey. With these figures Turkey became 4th olive producer country in the world. Having great potential for the allocation of land for olive tree plantations and the number of trees and yield have been increasing steadily in Turkey. Olive trees have grown in the Trakya Region especially for the higher amount of oil content in fruits by comparing with the other olive grown regions. So it is necessary to investigate some systemic diseases and other abiotic stress factors reducing yield and quality on olive trees in the region. For this purpose survey studies and observations were implemented in the district of Silivri-İstanbul, Marmara Ereğlisi, Süleymanpaşa and Şarköy districts of Tekirdağ, Enez and Keşan districts of Edirne and Gelibolu district of Çanakkale were located in Northern coast of sea of Marmara and Gulf of Saroz during the years of 2013 and 2014. So 156 symptomatic and symptomless old olive trees were found in 14 locations of 5 districts were observed and 156 leaf and 108 flower samples were collected. Some olive trees revealed the symptoms of frost and chilling injuries on leaves and flowers. Beside pruning mistakes, nutritional deficiencies and fire hazards were also observed on old trees in neglected plantations. Collected 156 leaf and 108 flower samples were subjected to Double Antibody Sandwich Enzyme-Linked Immunasorbent Assay (DAS-ELISA) tests. As the result of DAS-ELISA Arabis mosaic virus (ArMV), Cherry leaf roll virus (CLRV), Strawbery latent ringspot virus (SLRSV), Onion yellow dwarf virus (OYDV) Tobacco rattle virus (TRV), Tobacco mosaic virus (TMV) and Turnip yellow mosaic virus (TYMV) were not present in any samples. Tested olive trees were found as free of those viruses. For the verification of these findings samples would be tested with available primers of Reverse Transcriptase- Polymerase Chain Reaction (RT-PCR) method. These finding implies that 5 districts of Trakya Region are suitable for olive nursery and plantations establishments.