Rumeli'de âyânlar ve dağlı eşkıyası. Deli Kadri İsyanı

Abstract

XVIII. yüzyılın ilk çeyreğinde imzalanan Pasarofça Anlaşması ile beraber Osmanlı merkez teşkilatında başlayan batılılaşma; devleti geleneksel anlayış ve yenilikçi anlayış arasında bir çatışmaya sürüklemiştir. Bu çatışma devletin bünyesinde rahatsızlık meydana getirmiş ve bu rahatsızlığın semptomları zaman içinde taşra teşkilatlarında belirmiştir. Bu semptomlardan biri de Rumeli'deki "Dağlı Eşkıyaları" meselesidir. Bu mesele ile ilgilenmek iki hususu aydınlatmada faydalı olacaktır. Birincisi yukarıda sözünü ettiğimiz bozulmanın Dağlı Eşkıyalığı meselesinden yola çıkarak mahiyetinin anlaşılması ve teşhisini mümkün kılmasıdır. İkinci olarak ise Dağlı Eşkıyalığı meselesinin münhasıran Rumeli'de yaşanmış olması sebebiyle bu meseleyi irdelemek; Rumeli bölgesinin etnik, topografik, siyasi ve askeri özellikleri arasındaki etkileşimi görmemizi sağlayacaktır. Dağlı Eşkıyalığı meselesi yaklaşık yirmi yıl boyunca Osmanlı Devleti'ni meşgul etmiştir. Konu hakkında yapılmış akademik çalışmalar mevcuttur fakat henüz mütekâmil bir resim ortaya konulmuş değildir. Çünkü Osmanlı arşivlerinde ya da muhtelif kaynaklarda adı geçen Dağlı Eşkıyaları hakkında aynı derecede bilgilenmiş değiliz. Bu çalışmanın konusu olan "Dağlı Eşkıyası Deli Kadri" tarafımızca; bahsedilen resmin tamamlayıcı parçalarından biri olarak görülmüştür. Böylece Dağlı Eşkıyalığı meselesi üzerine eğilen akademik çalışmalara bir katkı sunmak amaçlanmıştır.

The Westernization, started in the central Ottoman organization with the Treaty of Pasarofca signed in the first quarter of the XVIIIth century, has dragged the state into a conflict between traditional understanding and innovative understanding. This conflict created discomfort within the state, and the symptoms of the disorder appeared in the provincial organizations over time. One of these symptoms is the "Mountain Bandits" issue in Rumelia. Dealing with this issue I will try to clarify two issues: first, the corruption mentioned above makes it possible to understand and diagnose its nature, starting from the issue of Mountain Bandit; second, to examine this issue as the Mountain Bandits issue was experienced exclusively in Rumelia. This study will enable us to see the interaction between the ethnic, topographic, political, and military features of the Rumelia region. The issue of Mountain Bandit occupied the Ottoman Empire for about twenty years. There are academic studies on the subject, but a complete picture has not been put forth yet because we are not equally well informed about the Mountain Bandits mentioned in the Ottoman archives or in various sources. The subject of this study, "Mountain Bandit Deli Kadri" by us is seen as one of the complementary parts of the aforementioned picture. Thus, the study aimed to contribute to the academic studies focused on the issue of Mountain Bandits.