Kentsel gelişim alanlarına ilişkin ekoloji temelli planlama yaklaşımı: Tekirdağ örneği

Abstract

Tez çalışmasında Tekirdağ örneğinde kent-kır etkileşiminin halen gözlendiği bir kentsel gelişim alanı için alan kullanım kararlarının verilmesinde, ekolojik verilerin dikkate alındığı, ekoloji temelli bir alan kullanım planlamasının yapılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda çalışmanın hipotezini; "Kentsel gelişme alanlarında planlanacak arazi kullanımları sürdürülebilir ve ekolojik açıdan çevreye duyarlı olabilir" ve "Kentlerde gün be gün artan çevre sorunları ancak ekolojik kaygıların güdüldüğü planlama yaklaşımları ile çözülebilir" ifadeleri oluşturmaktadır. Çalışmanın yöntemi 4 ana basamaktan oluşmaktadır: Birinci basamakta araştırmaya ilişkin sorunlar ile çalışma alanı belirlenmiş, potansiyel alan kullanım türleri ve bunlara yönelik ekolojik ölçütler ortaya konulmuştur. Çalışmada, belirlenen kullanım türlerine yönelik en uygun alan kullanım kararlarının verilmesi için "Uygunluk Analizi" yöntemi kullanılmıştır. İkinci basamakta koruma, tarım, çayır ve mera, orman, rekreasyon, yerleşim ve sanayi alanları olarak belirlenen kullanım türlerine yönelik ölçütler ve alt ölçütlerin aldıkları uygunluk değerleri ve katsayıları belirlenmiştir. Bu doğrultuda 27 literatürden yararlanılmış ve araştırma alanı özelinde 17 ölçüt ve 84 farklı alt ölçüt belirlenmiştir. Ölçütlere ilişkin uygunluk değerleri ve uygunluk katsayıları değerlendirilerek hazırlanan haritalar, McHarg (1969)'ın "Çeşitli Kullanımlara Göre Peyzaj Değerlendirme-Overlay" (haritaların üst üste çakıştırılması yöntemi) olarak adlandırılan ekolojik planlama yöntemi ile çakıştırılmıştır. Böylece, her bir kullanım türüne yönelik potansiyel alan kullanım haritaları elde edilmiştir. Üçüncü basamakta, potansiyel alan kullanım haritalarının çakıştırılıp, birlikte analiz edilmesi ve mevcut alan kullanımlarının değerlendirilmesi ile ekoloji temelli bir sentez plan oluşturulmuştur. Sonuçlar, kent için hazırlanan imar planı ve kentsel dönüşüm master planı ve Büyük Ova Koruma Alanı kararları ile karşılaştırılmıştır. Sonuçta; imar planında ve master planda yerleşim kararı verilen alanların uygun olmadığı, büyük ova ilan edilerek koruma altına alınan tarım alanı sınırları kapsamının yetersiz olduğu görülmüştür. Son basamakta da, doğru alan kullanım kararlarının verilmesi için ekolojik peyzaj planlarının gerekliliğine dikkat çekilmiş ve planlamaya yönelik öneriler sunulmuştur.

In this thesis, in making land use decisions for an urban development area where urban-rural interaction is still observed in the example of Tekirdağ, it is aimed to make an ecology-based land use planning that takes ecological data into consideration. In this context, the hypothesis of the study are these "Land uses to be planned in urban development areas can be sustainable and ecologically environmentally sensitive" and "Environmental problems that increase day by day in cities can only be solved by planning approaches based on ecological concerns.". The method of the study consists of 4 main steps: In the first step, issues relating to research and the study area were determined, potential land use types and ecological criteria for them were presented. In the study, "Suitability Analysis" method was used to make the most appropriate land use decisions for the determined usage types. In the second step, criteria for usage types identified as protection, agriculture, meadow and pasture, forest, recreation, settlement and industrial areas; suitability values and coefficients obtained by sub-criteria were determined. In this direction, 27 literature was used and 17 criteria and 84 different sub-criteria were determined in the field of research. The maps prepared by evaluating the suitability values and suitability coefficients of the criteria are overlaid with the ecological planning method of McHarg (1969) named as "Landscape Evaluation for Various Uses-Overlay" (method of overlaying maps). Thus, potential area usage maps for each type of use have been obtained. In the third step, an ecology-based synthesis plan was created by overlaying potential area usage maps, analyzing together and evaluating the existing land uses. The results were compared with the zoning plan and urban transformation master plan prepared for the city and the decisions of the Great Plains Protection Area. After all; it has been observed that the areas for which the settlement decision has been made in the zoning plan and the master plan are not suitable, and the scope of the agricultural area borders taken under protection by declaring the Great Plain is insufficient. In the last step, it was pointed out that ecological landscape plans are necessary in order to make correct land use decisions and suggestions for planning were presented.