Bir sürdürülebilir kalkınma modeli olarak endüstriyel simbiyoz ve KOBİ’ lerde endüstriyel simbiyoz uygulamaları üzerine öneriler

Abstract

Yüzyıllar boyunca doğal kaynakların sınırsız olduğunu varsayan insanoğlu; sadece daha fazla üretimi düşünerek, yaşadığı yerküreyi ve diğer canlıları göz ardı etmiş; ekonomik kalkınmanın ve büyümenin doğal kaynakları ve çevreyi tahrip etmeye başladığını sanayi devriminden çok sonra anlayabilmiştir. Çevrenin ve doğal kaynakların tahribinin günlük yaşayışı etkilemesiyle insanoğlu yeni üretim modelleri arayışına girmiştir. Bu arayış sonucu ortaya çıkan bir yaklaşım olan sürdürülebilir kalkınma, gelecek kuşakların ihtiyaçlarına cevap verme yeteneğini tehlikeye atmadan, şimdiki ihtiyaçların temin edilmesini hedef almaktadır. Bu yaklaşımın bir aracı olarak endüstriyel simbiyoz, çevresel odaklı yeni bir üretim modeli olarak uygulanmaya başlanmış ve kısa bir sürede kabul görerek bazı ülkelerde ulusal bir program haline bile gelmiştir. Uygulandığı ülkelerde çevresel odaklı olmasının yanında kaynakların etkin kullanımına da işaret eden endüstriyel simbiyoz uygulamalarının, işletmelerde üretim maliyetlerini düşürücü ve rekabet gücünü arttırıcı bir etki gösterdiği gözlemlenmiştir. Bu tezin amacı Türkiye’de henüz yeni bir kavram olan endüstriyel simbiyoz konusunu dünyadan başarılı örneklerle incelemek ve endüstriyel simbiyozun KOBİ’lerde uygulama yöntemleri üzerine öneriler sunmaktır. Bu amaçla, öncelikle sürdürülebilir kalkınma yaklaşımı kavramsal düzeyde tarihsel gelişimiyle incelenmiş; dünyada, AB ülkelerinde ve Türkiye’de sürdürülebilir kalkınma konusunda yapılan çalışmalara değinilmiştir. Yapılan literatür taraması ile sürdürülebilir kalkınmanın bir aracı olarak endüstriyel simbiyoz uygulamaları hakkında teorik bilgiler verilmiş ve endüstriyel simbiyoz uygulamalarına ilişkin başarılı örnekler mercek altına alınmıştır. Bu başarılı uygulama örnekleri sektörel ve yönetsel düzeyde analiz edilerek KOBİ’lerdeki potansiyel uygulamalara ilişkin öneriler verilmiştir.

Through centuries people think that the natural resources are endless. Thus, for the centuries, even after industrial revolution the main paradigm of industry was more production. The idea was started to discussed when the economic development and growth destroy the natural resources and the environment. When the destruction of the environment and the natural resources has begun to effect the daily life, people try to find the new methods of production. Industrial symbiosis which is one of these methods is a tool for sustainable development and aims to meet human needs while preserving the natural resources. This method has been started to be applied as a production strategy which focusing on the environment and has been accepted by many countries as a national strategy in many of these countries. Industrial symbiosis applications do not only focusing on the environment but also aiming the efficient use of natural resources, observed to decrease the operation costs and to increase the competitiveness of the enterprises. The aim of this thesis is to examine the subject of industrial symbiosis, which is a new concept in Turkey, with successful examples from the world and to present suggestions on the application methods of industrial symbiosis in SMEs. For this purpose, first of all, the approach to sustainable development has been examined with historical development at the conceptual level, and studies on sustainable development in the world, in EU countries and in Turkey have been mentioned. Theoretical information about industrial symbiosis applications as a tool for Sustainable Development is given through the literature survey and successful examples of industrial symbiosis applications are taken under consideration. Examples of these successful practices are analyzed at sectoral and managerial levels and recommendations for potential practices in SMEs are given.