Siyasal Düzenin Ve Toplumsal Refahın Düşünürlerin Ahlak Anlayışları Üzerine Etkisi: Kınalızade Ali Efendi Ve Nıccolo Machıavellı Üzerinden Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Abstract

Toplumsal hayatta düzen, istikrarlı ve öngörülebilir davranışları içinde barındıran bir yaşama biçimidir. Tarih boyunca insanlar, her zaman bir düzen içerisinde olmak istemişlerdir. Çünkü insanlar, öngörülebilir davranışları içeren güvenli bir ortamda yaşamlarını geçirmeyi tercih etmektedirler. Thomas Hobbes, “homo homini lupus” derken güvenliği ve insanların toplumsal bir düzen olmaksızın birbirlerine güvenmemeleri gerektiğini ifade etmiştir. Bu bakımdan insanlar, ilk önce kişisel, sonra ailesel, daha sonra ise toplumsal bir güvenlik arayışı içinde olmuşlardır. Güvenli bir siyasal düzen sağlandıktan sonra ise insanlar refah, ahlak, bilim gibi değerleri düşünmeye başlamışlardır. Refah, insanların sadece yaşamlarını idame ettirebilmesini değil, aynı zamanda belirli bir yaşam kalitesinde yaşamalarını ifade etmektedir. Toplumsal refah ise içinde yaşanılan toplumun yaşam kalitesindeki seviyeyi belirtmektedir. Toplumsal refahın ana belirleyici unsuru ise devletlerdir. Devletler gelişmişlik düzeyi ile kendi halkının yaşam kalitesini yükseltme amacını taşımaktadır. Toplumsal refah ile ilişkili olarak toplum hayatı şekillenmekte ve toplum hayatı da insanların düşünceleri üzerinde etkili olmaktadır. Siyasal düzen ve toplumsal refah, insanların hayata bakışları ve olaylara yaklaşımları konusunda son derece etkili olmuştur. Siyasal düzenin ve refahın olduğu ortamda insanlar siyasete, ahlaka, bilime vb. farklı bir yaklaşım belirlerken siyasal düzenin ve refahın olmadığı ortamda insanlar, çok daha farklı bir yaklaşım benimsemişlerdir. Bu çalışmanın amacı, siyasal düzeni ve toplumsal refahı göz önünde bulundurarak “ahlak anlayışımızın içinde yaşadığımız toplumun şartları bakımından şekillenip şekillenmediği” sorusunun cevabını aramaktır. İlk olarak, siyasal düzen ve toplumsal refahın kavramsal bir incelemesi yapılacaktır. İkinci olarak, ele alınan düşünürler olan Kınalızade Ali Efendi’nin yaşadığı Osmanlı Devleti’nin ve Niccolo Machiavelli’nin yaşadığı İtalya’nın durumları ele alınacaktır. Son bölümde ise örnek teşkil etmesi açısından aynı çağda fakat siyasal düzeni ve toplumsal refahı farklı olan devletlerde yaşamış Kınalızade Ali Efendi’nin ve Niccolo Machiavelli’nin ahlak felsefeleri karşılaştırmalı olarak incelenecektir.

In social life, order is a form of life that contains stable and predictable behaviors. Throughout history people have always wanted to be in order. Because people prefer to spend their lives in a safe environment with predictable behaviors. While Thomas Hobbes has stated that "homo homini lupus", he has expressed security and that people should not trust each other without a social order. In this regard, people were first seeking personal, then familial, then social security. Once a safe political order has been established, people have begun to consider values such as welfare, morality, and science. Welfare not only means that people can only live their lives, but they also live in a certain quality of life. Social welfare refers to the level of quality of living in the society. The main determinant element of social welfare is the state. States are aiming to raise the quality of life of their own people with the level of development. The social life is shaped by the social welfare and the social life is also influencing people's thinking. Political order and social welfare have been extremely influential in people's view and attitude to events. In an environment where political order and welfare exist, while people determines different perspective to politics, moral, science etc., in an environment where political order and welfare does not exist, people determine much more different perspective to politics, moral, science etc. The aim of this study, while taking into account political order and social welfare, is to search for the answer to the question "whether our moral understanding is shaped by the conditions of the society we live in or not”. First, a conceptual examination of the political order and social welfare will be made. Secondly, the situation of the Ottoman State of Kınalızade Ali Efendi and the Italian State of Niccolo Machiavelli (!) will be examined. In the last part, to form an example, the ethical philosophies of Kınalızade Ali Efendi and Niccolo Machiavelli, who lived in the same era but in different states of political order and social welfare, will be examined comparatively.