Asit karakterli toprakları kireçlemenin ayçiçeği ve mısır bitkilerinin su kullanma randımanı üzerine etkileri

Abstract

Bu araştırma, Trakya Yöresi tarım topraklarının dörtte birinden fazlasını ve özellikle Karadeniz Bölgesi topraklarının büyük bir kısmını oluşturan asit karakterli toprakları kireçlemenin, bu topraklarda yetiştirilen ve sulanan ayçiçeği ve mısır bitkilerinin su kullanma randımanı üzerine etkisi belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla, Kırklareli’nde orta asit (pH:4,6) bir toprağa sahip tarlada, sulama konuları; ayçiçeği ve mısır bitkisinin yöre için önerilen fenolojik dönemler esas alınarak kısıntılı 3 sulama konusu; S0: Sulama yapılmayan uygulama, S1: S2’deki uygulamanın yarısı kadar su uygulama, %50, S2: Fenolojik dönemlere göre, 0-90 cm toprak profilindeki nem içeriğinin tarla kapasitesine tamamlanması ( %100) şeklinde uygulanmıştır. Kireçleme konuları ise, toprak işleme derinliğindeki (0-30 cm) toprak asitliğini giderecek kireç miktarı esas alınarak 3 kireçleme konusu K0: Kireçlemesiz, K1: K2’deki uygulanan dozun yarısı (%50) , K2: 30 cm toprak derinliğini hedefleyen kireç uygulaması, şeklinde gerçekleştirilmiştir. Tesadüf blokları deneme deseninde, faktöriyel olarak ayçiçeği-mısır ve mısır-ayçiçeği münavebesi şeklinde 3 yıl aynı tarlada iki ayrı deneme şeklinde yürütülen bu çalışmada, son iki yıllık sonuçlar değerlendirilmiş, kireçleme ve sulama uygulamalarının ayçiçeği ve mısır bitkisinin bitki su tüketimi, verim, kuru madde birikimi ve bu iki faktöre göre su kullanma randımanı (WUEc) ve (WUEy) tabla çapı ve bitki boyu gibi fenolojik parametreler, yağ, protein oranı, 1000 tane ağırlığı ve hektolitre ağırlığı gibi kalite parametreleri, kuraklık stres göstergelerinden klorofil içeriği ve bitkinin bazı besin elementlerince (N, P, Zn ve B) beslenme durumları tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, ayçiçeği bitkisinin K1 seviyesindeki kireçleme uygulaması K0’a göre, verimini % 12,7, WUEc’yi %13,2 ve WUEy’yi %19,1 ve mısır bitkisinin verimini %13,8, WUEc’yi %12,8 ve WUEy’yi %10,3 oranında artırmıştır. Kireçleme ve sulama uygulamalarının etkisi ile fenolojik parametrelerde iyileşme görülürken, kalite göstergelerinden yağ oranı her iki uygulama ile de artmıştır. Uygulamaların bitki beslenmesine etkisi fosfor ve çinko da belirginleşmiş ve her iki bitkide de benzer şekilde, fazla kireç bu besin elementlerinin alımını azaltmıştır. Sonuç olarak yöredeki asit topraklar için, S2K1 konusu önerilmiştir.

This research was carried out in order to determine the effects of liming acidic characteristics soils which occupy a great part of, especially, Blacksea Region soils and more than a quarter part of Thrace Region’s agricultural soils on water using efficiency of sunflower and maize plants grown on these soils and under irrigation. For this purpose, in a field with intense acidic soil (pH:4,6), irrigation treatments were applied into three irrigation threatments; S0 no irrigation was applied, S1; half of the amount given to S2 was applied and S2 deficit soil moisture in 0-90 cm soil profile was comleted to field capacity at different development stages defined. Liming were applied into three liming treatments as K0; without liming; K1: half of the doses applied in K2 and K2: liming application in 30 cm depth, essentially taking the liming amount which would remove the soil acid in soil tillage depth 0-30 cm). In this study carried out as two different trials on the same field as sunflower-maize and maize-sunflower rotation in randomized blocks trials design as factorial for three years, two years results were evaluated Plant water consumption, yield, dry matter accumulation and water usege efficiency (WUEc , WUEy respected) table diameter and plant height, oil content, protein ratio, 1000 seed weight and hectoliter and nourishment state of the plant, chlorophyl content and some nourishment elements (N, P, Zn and B) were determined. The liming at K1 level increased the yield WUEc and WUEy by 12,7 %, 13,2 %and 19,1 % for sunflower and 13,8 %, 12,8 % and 10,3 % for corn respectively, when compared with K0 treatment. Liming and irrigation improved both the phonological and quality parameters of the crops. The effects of applications on the crop nourishment became clear in phosphorus and zinc and similarly, for both plants, excessive liming decreased the intake of these nourishment elements. As conclusion S2K1 treatment is suggested to apply in the region acid soils.