Yulafta (Avena spp.) Tane Verimi ile Bazı Tarımsal Özellikler Arasındaki İlişkilerin Korelasyon ve Path Analizleriyle Saptanması

Abstract

Tane verimi bir çok özelliğin doğrudan veya dolaylı olarak etkilediği kantitatif bir özelliktir. Bu araştırma, Kahramanmaraş ekolojik koşullarında 2008-2009 yetiştirme döneminde 22 yerel ve 3 ticari yulaf (Avena spp.) çeşidi kullanılarak yürütülmüştür. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Çalışmada, sap kalınlığı (SK), bayrak yaprak uzunluğu (BYU), bayrak yaprak eni (BYE), bitki boyu (BB), salkım uzunluğu (SU), vejetatif periyod (VP), tane dolum periyodu (TDP), ekim-olgunlaşma süresi (EOS), biyomas (B), salkımdaki tane sayısı (STS), salkımdaki tane ağırlığı (STA), bin tane ağırlığı (BTA) gibi bazı tarımsal özellikler incelenmiş; ayrıca, bunların tane verimi (TV)’ne olan doğrudan ve dolaylı etkileri path ve korelasyon analizleriyle irdelenmiştir. Path analizleri sonucuna göre; TV’ye en yüksek doğrudan etkiyi TDP (% 47.74), VP (% 39.41), B (% 31.15), STS (% 29.80) ve BTA (% 24.78) yapmıştır. Korelasyon analizine göre; TV ile sap kalınlığı (r= 0.480**), bayrak yaprak uzunluğu (r= 0.230*), bayrak yaprak eni (r= 0.241*), tane dolum periyodu (r= 0.224*), ekim-olgunlaşma süresi (r= 0.339**) ve biyomas (r= 0.313**) arasında pozitif ve önemli bir ilişki, bitki boyu (r= -0.315**) arasında ise negatif ve önemli bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Bu çalışma ile Path analizi ve korelasyon katsayıları kullanılarak verim ve bazı tarımsal özelliklerin doğrudan ve dolaylı ilişkileri değerlendirilmiş ve Kahramanmaraş koşullarında yapılacak yulaf ıslah çalışmalarında, TDP, VP, B, STS ve STA’nın tane verimi için yapılacak seleksiyonlarda başarılı bir şekilde kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

Grain yield is a quantitative trait that a number of characteristics has direct or indirect effects. This research was carried out in 2008-09 growing season with 22 landraces and 3 commercial oat (Avena spp.) cultivars under Kahramanmaraş ecological conditions. The research was arranged in a randomized complete block design with 3 replications. In the research, the traits such as stem diameter(SD), flag leaf length (FLL), flag leaf width (FLW), plant height (PH), panicle length (PL), grain filling period (GFP), vegetative period (VP), days to maturity (DM), biomass (B), grain number per panicle (GNP), grain weight per panicle (GWP), thousand kernel weight (TKW) and grain yield (GY) were investigated; the direct and indirect effects of those traits on grain yield were evaluated using Path and correlation analysis. According to Path analysis, GFP (47.74%), VP (39.41%), B (31.15%), GNP (29.80%) and TKW (24.78%) had the highest direct effect on grain yield. Based on correlation analysis there was a positive and significant relationship between grain yield and stem diameter (r= 0.480**), flag leaf length (r= 0.230*), flag leaf width (r= 0.241*), grain filling period (r= 0.224*), days to maturity (r= 0.339**) and biomass (r= 0.313**) while a negative and significant correlation found with plant height (r= -0.315**). In the study, Path analysis and correlation coefficients used to determine direct and indirect effects of some agronomic traits on grain yield showed that GFP, VP, B, GNP and GWP might be used as a selection criteria for grain yield successfully.