Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Kahverengi Pas Hastalığına Dayanıklılığının Doğal Koşullarda Morfolojik Belirlenmesi Ve Moleküler Karakterizasyonu

Abstract

Araştırma, 2014-2015 yetiştirme yılında Namık Kemal Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme alanı ve laboratuarında yürütülmüştür. Çalışmada bölgede yaygın olarak yetiştirilen 24 ekmeklik buğday çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Çeşitler arazi koşullarında her 10 sırada bir hassas çeşitler ekilerek doğal koşullarda yapay epidemi yaratılarak kahverengi pas hastalığına dayanımı yönünden incelenmiştir. CIMMTY den sağlanan ve Lr9, Lr14, Lr19, Lr24 ve Lr47 genlerini taşıyan izogenik hatlar standart olarak kullanılarak ekmeklik buğday çeşitlerinin Lr genlerini taşıyıp taşımadıkları incelenmiştir. Tarla koşullarında Pehlivan, Selimiye, Sagittario, Tina, Anapo, Montchill, Saraybosna çeşitleri kahverengi pasa en hassas çeşitler olurken, Kate A-1 ve Sana çeşitleri de en dayanıklı çeşitler olarak belirlenmiştir. Bereket, Pamukova, Tekirdağ, Momtchill, Renan, Syrena, Kate A-1, Selimiye, Bezostoja 1, Saraybosna, Nina, Bereket, Tina, Esperia, Sagittario ve Prostor çeşitleri Lr9 genini taşıdığı, Krasunia, Aldane, Gelibolu ve Rumeli, Tekirdağ, Momtchill, Esperia ve Prostor çeşitlerinin ise bu geni taşımadıkları belirlenmiştir. Lr14 geni bakımından Selimiye, Bezostaja 1 ve Tina çeşitlerinde dışındaki diğer 21 çeşidin bu geni taşıdığı belirlenmiştir. Pehlivan ve Tina, Saroz 95 ekmeklik buğday çeşitleri dışındaki Sana, Aldane, Renan, Nina ve Prostor, Flamura 85, Krasunia, Pamukova, Montchill, Syrena ve Bezostoja 1, Golia, Tekirdağ, Kate A-1, Selimiye, Saraybosna, Gelibolu, Bereket, Esperia, Sagittario, Rumeli çeşitlerinin Lr19 genini taşıdıkları belirlenmiştir. İncelenene 24 ekmeklik buğday çeşidinin tümünün Lr24 genini taşıdıkları, Krasunia ve Selimiye, Aldane ve Gelibolu çeşitlerinde bulunmayan Lr47 genini diğer 20 ekmeklik buğday çeşidinin taşıdığı belirlenmiştir. SSR markırları ile yapılan analizler sonucunda, bölgede yetiştirilen çeşitlerinin tümü Lr19 genine, 24 çeşitten 20 den fazlasında Lr14, Lr24 ve Lr47 genlerini taşımaktadır. Bölgedeki çeşitlerin 8 adedi ise Lr9 genini taşımamaktadır. Elde edilen bu verilere göre bölgede kahverengi pas dayanıklılık çalışmalarında Lr9 genine önceliğin verilmesi gerektiği söylenebilir.

The study was carried out in Namık Kemak University, Agricultural Faculty, Field Crops Department experimental area and laboratory during 2014-2015 growing year. Twenty-four bread wheat varieties grown in the region were used as genetic material. To create artificial epidemic in field conditions, bulk population of sensitive varieties was sown after each ten 10 varieties used in the research, and the varieties were investigated in terms of leaf rust resistance. Isogonics lines carrying the genes Lr9, Lr14, Lr19, Lr24 and Lr47 from CIMMYT were used as standard for checking of bread wheat varieties used to carrying or not. In the field conditions, although Pehlivan, Selimiye, Sagittario, Tina, Anapo, Montchill and Saraybosna were the most sensitive, Kate A-1 and Sana were the most resistant bread wheat varieties to leaf rust. It was determined that Bereket, Pamukova,Tekirdağ, Momtchill, Renan, Syrena, Kate A-1, Selimiye, Bezostoja 1, Saraybosna, Nina , Bereket, Tina, Esperia, Sagittario and Prostor varieties carried Lr9 gene, while Krasunia, Aldane, Gelibolu, Rumeli, Tekirdağ, Momtchill, Esperia and Prostor varieties were not carrying the gene. Twenty-one bread wheat varieties out of Selimiye, Bezostaja 1 and Tina have Lr14 gene. It was detected that Sana, Aldane, Renan, Nina ve Prostor, Flamura 85, Krasunia, Pamukova, Montchill, Syrena ve Bezostoja 1, Golia, Tekirdağ, Kate A-1, Selimiye, Saraybosna, Gelibolu, Bereket, Esperia, Sagittario, Rumeli bread wheat varieties except Pehlivan, Tina and Saroz 95 were carrying Lr19. It was determined that all of the bread wheat varieties used were carrying Lr24, and 20 bread wheat varieties except Krasunia, Selimiye, Aldane and Gelibolu were carrying Lr47 gene. SSR analysis results showed that all of the varieties carried Lr19 gene, more than 20 varieties have Lr14, Lr24 and Lr47 genes. However, 8 bread wheat varieties were not carrying Lr9 gene. Based on the obtained data, it can be said that works on brown rust resistance genes should be given priority to LR9 gene in the region.