Kuzulama Mevsimi, Kuzu Genotipi, Anne ve Doğumla İlgili Faktörlerin Kuzuların Büyüme ve Yaşama Gücü Üzerine Etkileri

Abstract

Bu araştırmada yaşları 2 ile 7 arasında değişen saf İvesi (n=44), Morkaraman (n=40) ve Tuj (n=68) ırkı koyunlar ile İvesi (n=31), Morkaraman (n=4), Tuj (n=71) kuzuları ve Romanov x İvesi (n=34), Romanov x Morkaraman (n=43), Romanov x Tuj (n=9) melezi kuzular kullanılmıştır. Farklı doğum mevsimlerinde (güz-kış ve bahar-yaz) doğan kuzularda doğuma yardım, doğumdan sonra kuzunun dizleri üzerine ve ayağa kalkma zamanı, emme teşebbüsü ve başarılı emme, kuzuyu yalayarak kurutma süresi ve analık kabiliyeti kaydedilmiştir. Doğumdan 24 saat sonra ana ve kuzular tartılmıştır. Kuzular 60. günde sütten kesilerek tartılmış ve sütten kesim ağırlıkları tespit edilmiştir. Araştırma sonunda ilkine doğum yapan koyunların doğum sonrası ağırlıkları (49.3 kg), ikinci kez ve daha fazla sayıda doğum yapan koyunlar arasındaki farklılık (57.5 kg) çok önemli bulunmuştur (P<0.01). Kuzu doğum ağırlığı üzerine, doğum mevsimi ve doğan kuzunun ırkının etkisi önemli bulunmuştur (P<0.05). Yaşama gücü bakımından erkek ve dişi kuzular arasındaki fark istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur (P>0.05) fakat doğum tipi bakımından tekiz ve ikiz kuzuların yaşama gücü üçüz kuzulara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (P<0.05). Ayrıca erkek kuzular dişi kuzulara göre, tek doğan kuzular ikiz ve üçüz doğan kuzulara göre daha yüksek sütten kesim ağırlığına sahip olmuşlardır ve aralarındaki fark önemli bulunmuştur (P<0.05). Kuzu davranışları bakımından incelendiğinde, kuzunun dizlerinin üzerine kalkma süresi, ayağa kalkma süresi ve memeye temas faktörlerinin sütten kesim ve yaşama gücü üzerine etkisinin olmadığı tespit edilmiştir (P>0.05).Kurutma süresi bakımından daha uzun zaman ayıran (30 dak ve üzeri) anaların yavruları daha yüksek sütten kesim ağırlığına (19.2 kg) sahip olmalarına rağmen istatistiki bir fark tespit edilmemiştir (P>0.05). Araştırma sonucuna göre, doğuma ve kuzunun emmesine müdahalenin sütten kesim ve kuzu yaşama gücünde düşüşlere neden olduğu bu yüzden mümkün olduğunca doğuma ve doğum sonrası kuzuların bakımına müdahale edilmemesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

In this research, Awassi (n=44), Redkaraman (n=40) and Tushin (n=68) ewes of different ages (2-6 yr); purebreed Awassi (n=31), Redkaraman (n=4), Tushin (n=71) lambs and Romanov x Awassi (n=35), Romanov x Redkaraman (n=44), Romanov x Tushin (n=9) crossbred lambs were used. Looking the lambs born in different lambing seasons (autumn-winter and spring-summer) lambing assistance, the time lambs stood on knees and feet after parturition, sucking attempt and succesfull sucking, duration of licking newborn lamb and mother ability were recorded. 24 hours after parturition, dams and lambs were weighted. Having been weaned, the lambs were weighed on the 60 th day and their weaning weights were determined. In the end of the research, the difference between the weights of the lambs giving a birth fort the first time (49.3kg) and the lambs giving a birth for the second time or more (57.5kg) were found very significant (P<0.01). The effects of lambing season and the race of the lamb on the weight of newborn lamb were found significant (P<0.05).The difference between male and female lambs in terms of survival was found statistically insignificant, but in terms of birth type it was determined that the survival of monomer and twin lambs was found higher than the trigeminus lambs. And also, male lambs had more weaning weight than the female ones and monomer lambs had more than the twin and trigeminus ones, and the difference between them was found significant (P<0.05). When examined in terms of lamb behaviours it was determined that the duration the lamb stood on knees, stood on feet and interaction with lobus factors had no influence on weaning and survival (P>0.05). Although the lambs of the mothers spending more time for drying (30 minutes and more) had more weaning weight (19.2 kg), a statistic difference was not found (P>0.05). According to the result of the research it has been found out that interference with birth and sucking of lambs cause decrease in weaning and survival of the lamb so it is necessary not to interfere with birth and keeping lambs after birth.