Akıllı tekstiller alanında kullanılmak üzere termokromik ve multikromik pamuklu kumaşlar eldesi

Abstract

Günümüzde katma değeri yüksek teknik, fonksiyonel ve akıllı tekstillerin önemi giderek artmaktadır. Akıllı tekstillerin bir sınıfı da kromik materyallerdir. Kromizm belirli etkenlerle (sıcaklık, çözücü, pH vb.) renkte oluşan tersinir değişikliktir. Bu tez projesi kapmasında öncelikle pamuklu kumaşların termokromik boyalarla konvansiyonel çektirme ve emdirme yöntemlerine göre boyanabilirliğini sağlayacak bir proses geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla pamuk liflerinin kimyasal modifikasyonu sonrası yün boyama veya parça boyamacıların kullandığı pigment boyama prosesine göre boyanması üzerinde çalışılmıştır. Termokromik boyalar için optimum aplikasyon yöntem ve koşulları saptandıktan sonra, termokromik boyaların halokromik ve/veya fotokromik boyalarla ikili ve üçlü kombinasyonları da gerçekleştirilmiştir. Termokromik, halokromik ve fotokromik boyaların üçlü kombinasyonu kullanılarak ortam ısısının çalışan kişi için rahatsız edici veya risk oluşturucu olup olmadığını haber veren (termokromik), iş ortamında tehlikeli bir kimyasal buharı olup olmadığını (asit- alkali buharları) haber veren (halokromik) ve bir yandan UV ışınlarına karşı koruma sağlarken diğer yandan UV ışınları ile renk değiştirerek (fotokromik) görsel efekt yaratan pamuklu akıllı multikromik sensör giysilerin üretilmesi için yöntem geliştirilmiştir.

Today, the importance of technical, functional and smart textiles with high added value is gradually increasing. One class of smart textiles is chromic materials. Chromism is a reversible change in color caused by certain factors (temperature, solvent, pH, etc.). In this thesis project, it is aimed to develop a process that will ensure the dyeability of cotton fabrics with thermochromic dyes according to conventional exhaustion and padding methods. For this purpose, after chemical modification, dyeing of cotton fibers according to wool dyeing or pigment dyeing process used by piece dyers was studied. After determining the optimum application methods and conditions for thermochromic dyes, their binary and triple combinations with halochromic and/or photochromic dyes were also performed. Using the triple combination of thermochromic, halochromic and photochromic dyes, it was achieved to develop a method for producing cotton smart sensor clothes that can provide one or both of the following functions; informing whether the ambient temperature is uncomfortable or risky for the worker (thermochromic), notifying if there is a dangerous chemical vapor (acid-base vapors) in the work environment (halochromic) and creating a visual effect (photochromic) by changing color with UV rays on the one hand, while providing protection against UV rays on the other hand.