Asmalarda kısa boğum hastalığı [grapevıne fanleaf virü (GFLV)] ile vektör nematod xiphinema spp. ilişkilerinin araştırılması

Abstract

Dünya’da üzüm (Vitis vinifera L.) bağlarında görülen en önemli virüs hastalığı Xiphinema nematod türleri tarafından taşınan Grapevine Fanleaf Virus (GFLV)’nün neden olduğu kısa boğum hastalığıdır. 2013 ve 2014 yıllarında yürütülen bu çalışmada, Trakya Bölgesi Bağları’ndaki asmalarda ve omcalarda kısa boğum hastalığına neden olan GFLV ile bu virüsün vektörü olan Xiphinema index nematodunun yaygınlık durumunun belirlenmesi, vektör nematod ile GFLV arasındaki ilişkinin saptanması amaçlanmıştır. Araştırma ile Trakya Bölgesi’nin Tekirdağ, Kırklareli ve Edirne illerinde, bağcılığın yoğun olarak yapıldığı ilçe ve köylerdeki bağ alanlarında gözlemler yapılmış ve örnekler alınmıştır. Gerçekleştirilen sürveyler ile yapraklarda sararma, mozayik, kıvrılma, renk değişimleri, boğum aralarında kısalma, zigzag dallanma, salkımlarda irili ufaklı meyve oluşumu, bodurlaşma gibi virüs belirtileri gösteren omcalardan yaprak, sürgün, petioller ve kambiyumdan doku örnekleri alınmıştır. Ayrıca hastalıklı olduğu belirlenen omcaların her birinin çevresinden kılcal kökleri ile birlikte rizosferinden 1 kg toprak örneği alınmıştır. Böylece 2013 yılında 94 ve 2014 yılında ise 58 adet olmak üzere toplamda 152 adet örnek sağlanmıştır. Alınan bitki doku örnekleri, Double Antibody Sandwich Enzyme Linked Immunosorbent Assay (DAS-ELISA) yöntemi ile serolojik teste tabi tutulurken toprak örnekleri, morfolojik ve morfometrik ölçümlere tabi tutularak toprak bünyesindeki nematod türleri saptanmıştır. DAS-ELISA testi sonucu elde edilen bulgulara göre, 152 adet yaprak ve doku örneğinin 35 adedi GFLV ile enfekteli olarak saptanmıştır. GFLV enfekteli olarak saptanan omcaların 9 adedinin toprak örneğinde Xiphinema index’e rastlamıştır. GFLV ile enfekteli olduğu belirlenen 13 omcanın toprak örneğinde ise Xiphinema pachtaicum nematod türü tanılanmıştır. GFLV ile enfekteli omcalardan 13 adedinin kök bölgesinden alınan toprak örneklerinde herhangi bir Xiphinema nematod türü saptanmamıştır. Böyle GFLV saptanan omcalara virüsün aşılı bağ fidanı üretimi esnasında bulaşmış olabileceği gibi budamalarda mekanik inokulasyonla ya da hatalı fidan seçiminden kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir. Sürvey yapılan bağ alanlarında X. pachtaicum’un baskın olduğu saptanmış olup enfekteli omcaların kök bölgesinde tek başına bulunması bu nematod türünün GFLV vektörü olabileceğini düşündürmektedir. Sonuç olarak Trakya’daki üretici bağlarının yanında, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’ne bağlı Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu’ndan alınan örneklerde de GFLV ile enfekteli omcalara rastlanması bu omcaların bir kısmında ise vektör nematod X. index’e rastlanılmış olması mücadele için radikal önlemlerin alınmasını gerekli kılmıştır.

Grapevine fanleaf disease caused by Xiphinema nematode transmitted Grapevine fanleaf virus (GFLV) has been the most important disease on grapes (Vitis vinifera L.) in the vineyards of the World. In order to determine Grapevine fanleaf disease caused by GFLV on grapevine stocks and the relationships between virus and vector nematode Xiphinema index, this research study was performed during the years of 2013 and 2014. This study was implemented by examining infected stocks and collecting samples in important grape producer villages and districts of Tekirdağ, Kırklareli, and Edirne provinces in the Trakya Region. During the survey visits grapevine leaves, shoots, pediols and cambium tissue samples were collected from virus infected stocks exhibiting yellowing, mosaic, leaf roll, color changes, short internodes, zigzag shoots, dwarf and the uneven sizes of berries in loose clusters. Beside tissue samples 1 kg soil with hairy roots were collected from rhizosfer around each infected vine grape stocks. So, 94 and 58 tissue and soil samples were obtained in 2013 and 2014 respectively making 152 samples totally. For the identification of GFLV Double Antibody Sandwich Enzyme-Linked Immunosorbent Assay (DAS-ELISA) test was implemented to tissue samples as morphological and morphometrical measurements were applied to soil samples for the identifications of nematode species. As a result of DAS-ELISA tests 35 out of 152 tissue samples revealed the presence of GFLV. As 9 soil samples of 35 GFLV infected stocks revealed the presence of X. index vector. 13 soil samples from GFLV infected stocks however had X. pachtaicum as 13 soil samples were lack of any Xiphinema species at all. Those GFLV infected stocks without nematode vector probably got virus during the grafting and pruning or at the vineyard establishment with infected nurses. Another results of this study also implied that X. pachtaicum has been more widespread nematode vector species than X. index for GFLV in the Trakya Region. These results disclosed the presence of both GFLV and X. index in nursery and vineyards of Tekirdağ Grapevine Research Station connected to General Directory of Agricultural Researches and Policies of Ministry of Food Agriculture and Animal Husbandry beside in the vineyards of grape producers in the region.